Μέσα στο οικονομικό και κοινωνικό χάος που προκάλεσε η χρεοκοπία της Αργεντινής, ένα νέο ναρκωτικό εμφανίστηκε στη χώρα: «Το Πάκο» ή αλλιώς «ο κλέφτης του μυαλού», «ο εξολοθρευτής των φτωχών». Η εξάπλωσή του υπήρξε αστραπιαία.

«Το 2001, στο απόγειο της κρίσης. Όταν υπήρχε μεγάλη αβεβαιότητα στη χώρα. Όταν οι άνθρωποι δεν είχαν εργασία και αλλάξαμε 5 Προέδρους. Ήταν ένα πραγματικό χάος εκείνη την περίοδο. Τα άτομα που πουλούσαν ναρκωτικά μέσα στις γειτονιές επέλεξαν τότε να πουλήσουν το Πάκο, γιατί ήταν ένα ναρκωτικό φθηνότερο. Οι νέοι, ακόμα και παιδιά, άρχισαν να καταναλώνουν το πάκο», θυμάται η Βίλμα, που ζει σε μια από τις παραγκουπόλεις του Μπουένος Άιρες. Τα παιδιά της είναι και αυτά χρήστες του νεόφερτου ναρκωτικού.

Η Αργεντινή, χώρα εισαγωγής κοκαΐνης μέχρι το 2001, ξαφνικά μετατράπηκε σε χώρα παραγωγός. Πολλά παράνομα εργαστήρια άρχισαν να παράγουν υδροχλωρική, δηλαδή την κρυσταλλική κοκαΐνη, και από τα υπολείμματα  της κατεργασίας της έφτιαξαν το πάκο. Η τιμή του είναι πολύ χαμηλή, 50 λεπτά του δολαρίου το 1 γραμμάριο, και επομένως είναι προσιτό στους φτωχούς νέους, που εξαθλιώθηκαν ακόμη περισσότερο μετά την κρίση.

«Υπήρξε μια στρατηγική για να γίνει δημοφιλές το 2001 και κυρίως το 2002, όπου επίτηδες αποσύρανε από την αγορά τα δύο ναρκωτικά που στην Αργεντινή ακόμα είναι παράνομα και μεγάλης χρήσης, τη μαριχουάνα και την κοκαΐνη -και γεμίσανε οι δρόμοι με πάκο», εξηγεί ο Βάλδο Φερράρι, Διευθυντής λειτουργίας της Κοινωνικής Βοήθειας κατά των εθισμών του δήμου του Μπουένος Άιρες. «Δεν έχουμε καμία αμφιβολία ότι έπρεπε να εξολοθρευτεί  μια ολόκληρη γενιά. Έπρεπε να εξολοθρευτεί μια γενιά εφήβων και νέων που δεν θα είχε δουλειά , δεν θα είχε θέση στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, δεν θα είχε δυνατότητες να ενταχθεί με κανέναν τρόπο με τον οποίο οι γενιές καταλαμβάνουν τον χώρο τους στη κοινωνία. Και επιπλέον, δεν έπρεπε να είναι παρούσες για να αντιμετωπίσουν και να αγωνιστούν για τα δικαιώματα τους, απέναντι σ’ αυτές τις πολιτικές εξουσίες».

«Το Πάκο είναι πολύ εύκολο να βρεθεί», μας λέει ο Πάμπλο, χρήστης ο ίδιος. «Έρχεται μόνο του σε σένα. Μερικές φορές κάποιος το ψάχνει κι άλλες έρχεται από μόνο του. Μερικές φορές είναι κάποιος όρθιος ή καθιστός όπως τώρα, κι έρχεται μόνο του». Οι χρήστες φτιάχνουν αυτοσχέδια πιπάκια από κεραίες αυτοκινήτων ή ραδιοφώνων, τοποθετούν μέσα το πάκο μαζί με σύρμα για το πλύσιμο των πιάτων, το καίνε με αναπτήρες που βγάζουν μεγάλη φλόγα και εισπνέουν τις αναθυμιάσεις που παράγονται. Πολλοί χρήστες παθαίνουν εγκαύματα στα δάχτυλα ή στην στοματική κοιλότητα, με αποτέλεσμα πολλοί να χάνουν τα δάκτυλά τους από προχωρημένα εγκαύματα. «Με τη χρήση του εθίζεσαι να ακυρώνεις τα πάντα. Γίνεσαι απαθής και δε νοιώθεις τίποτα, ούτε καλό ούτε κακό, δε νοιώθεις εντελώς τίποτα. Νοιώθεις «σβησμένος» χωρίς καμιά ανησυχία και χωρίς ενδιαφέρον για οτιδήποτε. Εγώ δεν ξέρω πώς είναι να ζεις εδώ, σ’ αυτή τη γειτονιά. Εγώ ξέρω πώς είναι να πεθαίνεις εδώ. Αυτό το γνωρίζουμε καλά εμείς οι χρήστες του πάκο. Πεθαίνουμε κάθε μέρα, δε ζούμε κάθε μέρα», μας εξομολογείται ο Pablo.

Η επίδραση του πάκο είναι άμεση. Προκαλεί ευφορία, αλλά κυρίως απάθεια και ο χρήστης δεν πεινά, αλλά ούτε μπορεί να κοιμηθεί για πολλές ώρες. Το πάκο επιδρά στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου και ο χρήστης χάνει την επικοινωνία του με το εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης προκαλεί μεγάλες βλάβες στους πνεύμονες και στην καρδιά. Μέσα σε 6 μήνες μπορεί να προκαλέσει τη νέκρωση του εγκεφάλου.
«Το πάκο κάνει το νευρώνα να εξαντλείται γρήγορα, λόγω υπερβολικής του λειτουργίας και του προκαλεί πρόωρη γήρανση, ενώ παράλληλα προκαλεί το θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων. Αυτό δημιουργεί λόγω του συνεχόμενου τρόπου χρήσης του μια νευρολογική φθορά στη νόηση, που εμείς πολύ απλά την αποκαλούμε «αποβλάκωση» του παιδιού. Το παιδί μένει χωρίς νευρικό σύστημα που να το καθιστά ικανό. Και πάνω απ’ όλα, το μέρος που φθείρεται περισσότερο είναι το εμπρόσθιο τμήμα του εγκεφάλου, στο οποίο βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος των διανοητικών λειτουργιών και της νευροεπικοινωνίας», μας εξηγεί ο γιατρός Carlos Damin, τοξικολόγος.

Σε σύντομο χρονικό διάστημα, το Πάκο προκαλεί ισχυρό εθισμό, με αποτέλεσμα οι χρήστες να ζουν πραγματικά μόνο για το πάκο και να προβαίνουν σε κλοπές, ληστείες και δολοφονίες για να εξασφαλίσουν τη δόση τους. Δεδομένου ότι η επίδρασή του διαρκεί μόνο 15 λεπτά περίπου, οι χρήστες κάνουν επαναλαμβανόμενες χρήσεις για να ικανοποιήσουν τα στερητικά τους σύνδρομα, που είναι πραγματικά βασανιστικά. «Όταν τελείωνε το ναρκωτικό ήταν η χειρότερη στιγμή! Γιατί έπρεπε πάλι να σκεφτώ από πού θα έβρισκα τα λεφτά για να ξανακάνω χρήση. Πολλές φορές κάνεις πράγματα που ίσως να μη θέλεις να τα κάνεις. Για παράδειγμα, το να κλέψεις από τη μάνα σου», μας λέει για το καθημερινό του μαρτύριο ο Alciel, χρήστης πάκο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στην Αργεντινή καταναλώνονται καθημερινά 500.000 δόσεις, ενώ η χρήση του την τελευταία δεκαετία αυξήθηκε κατά 200%.

Είναι πολύ δύσκολο να καταπολεμήσεις τη διάδοση του πάκο γιατί τα «κιόσκια», όπως λέγονται, τα έχουν φτωχοί που πουλούν σε φτωχά παιδιά. Η αστυνομία μοιάζει ανίκανη να αντιμετωπίσει το φαινόμενο και κατηγορείται από πολλούς κατοίκους ότι είναι διεφθαρμένη και ότι συμμετέχει και η ίδια στο θανατηφόρο αυτό εμπόριο. Έτσι οι ίδιες οι μάνες των παιδιών που αφανίζονται από το πάκο αναγκάστηκαν να πάρουν την τύχη στα χέρια τους. Δημιούργησαν οργανώσεις πολιτών, «Madres contra el paco» (Μητέρες ενάντια στο πάκο), για να καταπολεμήσουν τη μάστιγα στις φτωχογειτονιές τους. Περιπολούν τα βράδια για να αποτρέψουν το εμπόριο του πάκο, με κίνδυνο της ζωής τους από τους ναρκοεμπόρους, μαζεύουν τους χρήστες, τους περιποιούνται και τους προωθούν στα λιγοστά κέντρα αποτοξίνωσης που υπάρχουν. «Μαχόμαστε πολύ δυνατά κατά της χρήσης του πάκο, γιατί ξέρουμε ότι είναι θανατηφόρο! Καταλάβαμε ότι αυτό είναι ένα άλλο είδος ναρκωτικού, που εξαθλιώνει τα παιδιά μας. Γι’ αυτό και αρχίσαμε να κάνουμε επιθέσεις σ’ αυτούς που το πουλούσαν. Συγκεντρωθήκαμε με τους γείτονες και τις μάνες, μέχρι και με τα ίδια τα παιδιά, ενωθήκαμε κι άρχισε ο κόσμος να τους καταγγέλλει», μας λέει η Βίλμα. Η Ciudad Oculta, η Μυστική Πόλη, όπου κατοικεί, είναι μια από τις πιο επικίνδυνες φτωχογειτονιές του Μπουένος Άιρες. Κυριαρχεί ο σκοτεινός κόσμο του πάκο, αφανίζοντας καθημερινά χιλιάδες νέους και μικρά παιδιά και οδηγώντας τα ακόμη περισσότερο στο κοινωνικό περιθώριο και την καταστροφή.

«Ακόμα δεν μπορέσαμε να μετρήσουμε τις πραγματικές παραμέτρους του 2001, 2002», τονίζει εμφατικά ο  Βάλδο Φερράρι, Διευθυντής της Κοινωνικής Βοήθειας κατά των εθισμών. «Ο αποκλεισμός μεγάλων κομματιών του πληθυσμού, που δεν έχουν θέση στην εργασιακή αγορά και στη διανομή του πλούτου, είναι αναγκαίο στοιχείο για τη νεοφιλελεύθερη διανομή του πλούτου. Άρα το πάκο είναι αναγκαίο για να εδραιώσει τον αποκλεισμό και να εξασφαλίσει ότι δε θα υπάρξουν χιλιάδες και εκατομμύρια υγιείς και σκεπτόμενοι νέοι που θα θέσουν μια διαφορετική κοινωνία. Το ίδιο το κράτος είναι που  εγγυάται  ένα πολιτικό – οικονομικό φαινόμενο συσσώρευσης πλούτου και κοινωνικού αποκλεισμού και μετά πρέπει να βγει για να δει πώς μπορεί να μειώσει τον πόνο, που το ίδιο το σύστημα δημιούργησε».

Το διάστημα της κρίσης στην Αργεντινή, αναπτύχθηκαν από το λαό εναλλακτικές μορφές οικονομίας, έξω από την, παρουσιαζόμενη ως αναπόφευκτη, καπιταλιστική γραμμή παραγωγής και κατανάλωσης, που βοήθησαν τον κόσμο να επιβιώσει.

Έτσι, ο λαός που πεινά καταφεύγει στο «Τρουέκε», ένα σύστημα ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών. 10 εκατομμύρια κάτοικοι επιβιώνουν χάρη στο Τρουέκε, που λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις στη χώρα. Τα μέλη του, μάλιστα, υποστηρίζουν ότι μ’ αυτόν τον τρόπο αποφεύχθηκε η αιματοχυσία και η βία, από τους ανθρώπους που προσπαθούσαν να επιβιώσουν.

«Τελικά τί είναι η Αγορά; Η Αγορά είμαστε όλοι εμείς! Είναι περισσότερο απλή και κοντινή προς εμάς απ’ όσο νομίζουμε. Είναι εφικτό λοιπόν, να μετατρέψεις το επιχειρησιακό σύστημα ξεκινώντας απ’ αυτήν την Αρχή. Έτσι, στην Αγορά του Τρουέκε, αυτό στο οποίο δίνουμε μεγάλη σημασία, είναι η ανταλλαγή», μας εξηγεί ο Ρούμπεν Ραβέρα, ένας από τους ιδρυτές του Τρουέκε. «Για παράδειγμα, εγώ είμαι μαραγκός και πουλώ ένα έπιπλο σε κάποιον κι αυτός θα ανταποκριθεί σε μένα με ένα άλλο προϊόν. Αυτή η μελέτη της  αγοράς μέσα από μια μικροαγορά, κάνει τον κόσμο να πραγματοποιεί ένα σπουδαίο άλμα στην θεώρησή του για την οικονομία. Κι αυτό γνωρίζουμε ότι είναι πολύ επικίνδυνο. Είναι πολύ επικίνδυνο ο κόσμος να κάνει πρακτική μια μέθοδο που του επιτρέπει να’ ναι ανεξάρτητος, να’ ναι αυτός που καθορίζει τη μοίρα του. Να μην εξαρτάται από κάποιον που διευθύνει την κονσόλα του συστήματος οργάνωσης και κατά κάποιον τρόπο τον κάνει όμηρό του. Έτσι λοιπόν μια Αγορά Τρουέκε δεν είναι μόνο  αγαθά, υπηρεσίες και γνώσεις που πάνε κι έρχονται. Είναι ένα εργαλείο εξέλιξης, μόρφωσης και οικονομικού αλφαβητισμού».

Ήταν τόσο μεγάλη η ανάπτυξη του Τρουέκε στην Αργεντινή, ώστε το ίδιο το Δ.Ν.Τ. το χαρακτήρισε ως «οικονομική τρομοκρατία» για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Το σύστημα λοιπόν πρέπει να λάβει τα μέτρα του.  Ύστερα από απαγορεύσεις και κυρώσεις που ανακοινώνουν ο Πρόεδρος Δουάλδε και ο υπουργός οικονομικών Ρομπέρτο Λαβάνια, μετά το 2003, το Τρουέκε πέφτει σε παρακμή.

Την ίδια περίοδο, λόγω της οικονομικής κατάρρευσης του 2001, στην Αργεντινή χρεωκοπούν και κλείνουν 10.000 εταιρίες. Ο αριθμός των ανέργων αυξάνεται δραματικά και οι απολυμένοι νοιώθουν απόγνωση. Ένα νέο κίνημα λοιπόν, γεννιέται μέσα από τις στάχτες της οικονομικής καταστροφής. Το κίνημα των καταλήψεων χρεωκοπημένων εργοστασίων και εταιριών. Οι απολυμένοι καταλαμβάνουν τους χώρους εργασίας τους, συγκρούονται με την αστυνομία, ξανανοίγουν τα εργοστάσια και αρχίζουν να παράγουν, υπό το σύνθημα Ocupar, Resistir, Producir (Κατάληψη, Αντίσταση, Παραγωγή).  Μέχρι το 2005, 160 εταιρίες έχουν καταληφθεί και παράγουν, ενώ απασχολούνται 9.500 εργαζόμενοι. Το 2009 οι κατειλημμένες εταιρίες φθάνουν τις 240, ενώ απασχολούνται 10.000 άτομα. Σήμερα οι εργαζόμενοι έχουν φτάσει τις 13.000 και το κίνημα των καταλήψεων χρεωκοπημένων εταιριών συνεχίζεται και στις μέρες μας, ενώ εξαπλώθηκε και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Οι εργαζόμενοι είναι μέτοχοι της εταιρίας, που λειτουργεί χωρίς αφεντικό και οργανώνονται σε κοπερατίβες. Οι εταιρίες αυτές είναι αυτοδιαχειριζόμενες και οι αποφάσεις λαμβάνονται μέσω γενικών συνελεύσεων, ενώ τα κέρδη μοιράζονται ισότιμα.

«Ο  μηχανισμός λειτουργίας που διαλέξαμε  ήταν η κοπερατίβα  των εργαζομένων, που ήταν στην Αργεντινή η κοινωνική οργάνωση που περισσότερο άρμοζε στις επιθυμίες μας. Αυτό μας επιτρέπει την εσωτερική δημοκρατία και την ισότιμη διανομή του κέρδους. Από την άλλη, δοκιμάσαμε την αυτοδιαχείριση των εργαζομένων, διαχειριζόμαστε όλοι μαζί όλη την επιχείρηση και τις πιο σημαντικές αποφάσεις, τις παίρνουμε σε συνελεύσεις», μας λέει ο Εδουάρδο Μουρούα, ηγετική μορφή του Κινήματος Κατειλημμένων Εταιριών (Movimiento de Empresas Recuperadas), της εταιρίας ΙΜΡΑ.

Οι τομείς των κατειλημμένων εταιριών είναι πολλοί. Υπάρχουν αυτοδιαχειριζόμενες εταιρίες ζαχαροπλαστικής, αρτοποιίας, κεραμικών και οικοδομικών υλικών, αλουμινίου, εξαρτημάτων, κρέατος και αλλαντικών. Υπάρχουν επίσης κατειλημμένα φαρμακεία, ιδιωτικά σχολεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, εφημερίδες, εταιρίες μεταφορών, τυπογραφεία, εστιατόρια, καφετερίες και μπαρ. Πολλές από αυτές τις εταιρίες είναι κερδοφόρες.
Στις περισσότερες από τις κατειλημμένες εταιρίες, επαναπροσέλαβαν τους πρώην εργαζόμενους, ενώ ταυτόχρονα έκαναν και νέες προσλήψεις. Για να προσληφθείς σ’ αυτές τις εταιρίες, θα πρέπει να περάσεις ένα διάστημα δοκιμής, από έναν μέχρι έξι μήνες. Η απόφαση για την απόλυση κάποιου εργαζόμενου λαμβάνεται από τη γενική συνέλευση. Το κίνημα των καταληψιών βοηθά πάντα τα άτομα που επιθυμούν να ανακτήσουν κάποιο χώρο εργασίας.

«Και σε άλλα εργοστάσια που κλείνανε, πήγαμε για να βοηθήσουμε να ανακτηθούν. Αυτό δημιούργησε το κίνημά μας. Καταλαμβάναμε τις επιχειρήσεις, λόγω της κρίσης, αφού η ανεργία είχε φτάσει στο 40%. Αλλά εντάξει, υπήρχε επίσης και μια πολιτική απόφαση μιας ομάδας συντρόφων και αποφασίσαμε αυτή τη μέθοδο του αγώνα», μας λέει ο Μουρούα.
Όμως και τα προβλήματα αυτών των εταιριών είναι πολλά. Το κυριότερο είναι οι χρονοβόρες δικαστικές διαμάχες με τα πρώην αφεντικά των εταιριών, που θέλουν να ξαναπάρουν την εταιρία. Άλλο πρόβλημα είναι η δανειοδότηση αυτών των εταιριών και η στήριξή τους από το κράτος. Ενώ μεγάλες ιδιοκτησιακές εταιρίες παίρνουν χαμηλότοκα δάνεια, στις κατειλημμένες δίνουν δάνεια με πολύ υψηλούς τόκους. Επίσης, το ακριβό γι’ αυτούς δολάριο, δυσκολεύει την απόκτηση εισαγώμενων πρώτων υλών. Τα προϊόντα που παράγουν διοχετεύονται μόνο στην εσωτερική αγορά και είναι δύσκολο εξαχθούν.
Ένα μεγάλο μέρος του λαού βλέπει με συμπάθεια το κίνημα των αυτοδιαχειριζόμενων εταιριών, αλλά οι διεθνείς αγορές ποτέ δεν είδαν και δεν βλέπουν με καλό μάτι αυτές τις εταιρίες.

Στις αρχές του 2002, αμέσως μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Δε λα Ρούα, το ποσοστό της φτώχειας φτάνει το 57,5% και της ακραίας φτώχειας στο 27,5%. Η ανεργία ξεπερνά το 21,5%. Τα ποσοστά αυτά αποτελούν αρνητικό ρεκόρ για την Αργεντινή. Μετά από εσωτερική ψηφοφορία στη βουλή, Πρόεδρος της χώρας αναλαμβάνει ο περονιστής Εδουάρδο Δουάλδε, στις 2 Ιανουαρίου του 2002.

Η Αργεντινή αδυνατεί να αποπληρώσει το χρέος της και ανακηρρύσει στάση πληρωμής του χρέους προς το Δ.Ν.Τ. και τους άλλους δανειστές. Καταργείται ο Νόμος της Μετατρεψιμότητας, το πέσο αποσυνδέεται από το δολάριο και υποτιμάται σχεδόν κατά 4 φορές. Τα χρήματα των καταθετών, που είχαν μπλοκαριστεί  στις τράπεζες, από δολάρια μετατράπηκαν σε πέσος και εξανεμίστηκαν. Αν κάποιος είχε καταθέσεις 100 δολαρίων, τώρα του είχαν απομείνει  25. Ένα εκατομύριο αποταμιευτές βλέπουν τις καταθέσεις τους να χάνουν την αξία τους.  Το δικαστικό σώμα καλείται να εκδικάσει  50.000 υποθέσεις ομάδων αποταμιευτών που διεκδικούν όλο το ποσό των καταθέσεών τους. Το θέμα των αποταμιευτών αποτελεί μεγάλο πρόβλημα για όλες τις κυβερνήσεις μέχρι και σήμερα. Παράλληλα, κάθε επαρχία εκδίδει το δικό της νόμισμα. Κυκλοφορούν 17 διαφορετικά νομίσματα και το οικονομικό χάος μεγαλώνει. Ταυτόχρονα οι απαγωγές εξπρές, δηλαδή απαγωγές μικρής χρονικής διάρκειας, με λύτρα μικρά χρηματιστικά ποσά ή οικιακές συσκευές, αυξήθηκαν κατά 505%.

Οι ψυχασθένειες και οι καρδιοπάθειες βρίσκονται σε έξαρση μετά το 2001. Οι επισκέψεις σε ψυχιάτρους αυξήθηκαν κατά 50%, οι καρδιακές προσβολές 9πλασιάστηκαν και οι νεκροί από ασθένειες διπλασιάζονται. Από το 1999 ως το 2002, 20.000 πέθαναν από καρδιοπάθειες. (Ίδρυμα Ιατρικών Ερευνών Fundación Favaloro και Universidad de Massachussetts USA.) «Η θλιμμένη ψυχή μπορεί να σε σκοτώσει γρηγορότερα, πολύ γρηγορότερα απ’ ό,τι  ένα μικρόβιο», είχε σημειώσει κάποτε ο Στάινμπεκ.

Η κυβέρνηση Δουάλδε ακολουθεί τις συμβουλές του Δ.Ν.Τ. προσδοκώντας να ανακτήσει η Αργεντινή την εμπιστοσύνη των αγορών, γι’ αυτό και προστατεύει τις τράπεζες, που συνεχίζουν τις απαγορεύσεις αναλήψεων. Οι δημόσιες δαπάνες μειώνονται κατά 60%. Η λαϊκή δυσαρέσκεια όλο και μεγαλώνει. Στις 26 Ιουνίου του 2002, στην περιοχή Avellaneda του Buenos Aires, ομάδες διαδηλωτών κλείνουν το δρόμο διαμαρτυρόμενοι για την ανεργία και τη φτώχεια. Ακολουθεί σκληρή αστυνομική καταστολή με αποτέλεσμα να δολοφονηθούν 2 νεαροί, ενώ 33 άτομα τραυματίστηκαν από σφαίρες. Ο Δουάλδε καλεί εκλογές και παραιτείται.

Τον Νοέμβριο του 2002, μετά από ένα έτος ακριβώς, αίρεται η εφαρμογή του Corralito και οι αναλήψεις γίνονται κανονικά, αλλά το ΑΕΠ έχει μειωθεί κατά 64%.

Μέσα στα συντρίμια και το χάος που επικρατεί, τις εκλογές του 2003 κερδίζει ο Nestor Kirchner. Αναλαμβάνει την Προεδρία στις 25 Μαΐου του 2003 και κυβερνά τη χώρα ως τις 10 Δεκεμβρίου του 2007, ακολουθώντας μια φιλολαϊκή πολιτική, προσπαθώντας να χτίσει και πάλι τη χώρα μέσα από τα συντρίμια της. Διορίζει Υπουργό Οικονομικών και πάλι τον  Roberto Lavagna. Πάνω απ’ όλα, παγώνει την πληρωμή των χρεών προς το Δ.Ν.Τ. που ανέρχονται στα 9,8 δις, δίνοντας προτεραιότητα στις ανάγκες της χώρας. Το 2004 σε ομιλία του στον ΟΗΕ, ο Nestor Kirchner είπε: «Είναι αναγκαίο και επείγον να πραγματοποιηθεί ένας δομικός και ουσιώδης ανασχεδιασμός του Δ.Ν.Τ. Για να μπορεί να προβλέπει τις οικονομικές κρίσεις και να βοηθά στην επίλυσή τους. Το Δ.Ν.Τ. πρέπει να αλλάξει την πορεία που το έκανε από δανειστή για προώθηση των επενδύσεων, σε κερδοσκοπικό οργανισμό που απαιτεί προνόμια».

Το Δεκέμβριο του 2005 ο Kirchner πλήρωσε με μία και μόνο δόση το χρέος της Αργεντινής προς το Δ.Ν.Τ. Για την πληρωμή χρησιμοποίησε τα διεθνή χρηματικά αποθέματα της Αργεντινής. Επίσης η πληρωμή προς το ΔΝΤ χρηματοδοτήθηκε και από τη Βενεζουέλα, που αγόρασε κρατικά ομόλογα αξίας 1,6 δις δολαρίων. Από τότε και έπειτα η κυβέρνηση της Αργεντινής δε θέλει να έχει καμιά σχέση με το Δ.Ν.Τ. Στις αποπληρωμές των χρεών βοήθησε και η Τράπεζα Banco Central de Argentina, αλλά και η χαμηλή τιμή του πέσο σε σχέση με το δολάριο (1 δολ.=3,89 πέσος).

Το 2005 η Αργεντινή πλήρωσε το χρέος της προς το Δ.Ν.Τ. Ήταν μια πολύ καλή απόφαση! Γιατί το Δ.Ν.Τ. όταν μια χώρα του ζητά λεφτά, της βάζει προϋποθέσεις.  Ορίζει ποια είναι τα όρια της οικονομικής της πολιτικής. Κι εγώ θα σας έλεγα ότι οι ιδέες που έχει το Δ.Ν.Τ. δεν είναι καλές. Είναι ιδέες αυστηρές. Είναι οι ιδέες που στήριξαν τη Μετατρεψιμότητα. Το Δ.Ν.Τ. υποστήριξε την προηγούμενη πολιτική, που ήταν μια πραγματική καταστροφή. Έτσι, η καλύτερη σχέση με το Δ.Ν.Τ. είναι να μην του χρωστάς τίποτα. Γιατί αν κάποιος δεν χρωστά τίποτα στο Δ.Ν.Τ., δεν έχει και καμιά προϋπόθεση να εκπληρώσει. Έτσι λοιπόν, για να ανακτήσεις την κυριαρχία και τον εθνικό έλεγχο της οικονομικής πολιτικής, είναι θεμελιώδες να μην ζητήσεις λεφτά από το Δ.Ν.Τ. Γιατί είναι αδιόρθωτο! Θα πρέπει να υπάρχει στο Δ.Ν.Τ. κι ένα άλλος έταιρος, που να συμμετέχει και να αντιπροτείνει. Αλλά το καλύτερο είναι να μη του χρωστάς τίποτα! Είναι τα πιο ακριβά λεφτά που μπορείς να φανταστείς αυτά που δίνει το ΔΝΤ, λόγω του κόστους που προκύπτουν από τους όρους του», σχολιάζει ο Άλδο Φερέρ, οικονομικός αναλυτής και σημερινός Πρέσβης της Αργεντινής στη Γαλλία.

Με την πολιτική του υψηλού δολαρίου, η Αργεντινή τονώνει τις εξαγωγές της, μειώνονται οι εισαγωγές και τα προϊόντα της γίνονται ανταγωνιστικά στη διεθνή αγορά. Αποκομίζει κυρίως πολλά έσοδα από τις εξαγωγές σιτηρών μετά την άνοδο της τιμής τους παγκοσμίως. Παράλληλα, η βιομηχανία της Αργεντινής αναβιώνει, αφού τα προϊόντα της απορροφούνται πια από την εσωτερική αγορά. Από το 2003 ως το 2007, η ανάπτυξη βρίσκεται πάντα γύρω από το 9%, ενώ το 2008 έπεσε στο 6,8%.

Το 2008 το ΑΕΠ ξεπερνούσε το ΑΕΠ του 1998, φανερώνοντας ότι η οικονομική κρίση είχε πια τελειώσει. Ο ρόλος του κράτους αλλάζει σε σχέση με τις προηγούμενες κυβερνήσεις, αφού πια υπάρχει έλεγχος στην οικονομία με κρατικές παρεμβάσεις όταν χρειάζεται. Η κυβέρνηση ορίζει σταθερές τιμές σε προϊόντα της εγχώριας βιομηχανίας, μειώνοντας έτσι σημαντικά τις πράξεις κερδοσκοπίας. Δημιούργησε επίσης μια κρατική εταιρία ενέργειας και ίδρυσε κρατικής αεροπορική εταιρία, πηγαίνοντας αντίθετα στην πορεία που ορίζει ο νεοφιλελευθερισμός.

Με τον Nestor Kirchner, η Αργεντινή εισχώρησε στην ομάδα των Λατινοαμερικάνικων χωρών, που ακολουθούν μια διαφορετική οικονομική πολιτική, περισσότερο κοινωνική. Την ομάδα αυτή αποτελούσαν ο Ούγκο Τσάβες (Βενεζουέλα), ο Έβο Μοράλες (Βολιβία), ο Λούλα (Βραζιλία), ο Ραφαέλ Κορέα (Εκουαδόρ), ο Ταβαρέ Βάσκες (Ουρουγουάη) και η Μισέλ Μπατσελέ (Χιλή).

Το 2007, τις εκλογές κερδίζει η γυναίκα του Kirchner, η Cristina Fernández. Είναι η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος στην ιστορία της Αργεντινής. Η Cristina Fernández ακολούθησε ακριβώς την ίδια πολιτική που χάραξε ο άνδρας της, ο οποίος παρέμενε δίπλα της ως μέντοράς της μέχρι το θάνατό του τον Οκτώβριο του 2010.

Σήμερα τα προβλήματα εξακολουθούν να’ναι πολλά, αλλά δε θυμίζουν σε τίποτα τα σκληρά εκείνα χρόνια της οικονομικής κατάρρευσης. Η ανεργία στην Αργεντινή ανέρχεται στο 8,5%, ενώ η φτώχεια αγγίζει το 40% του πληθυσμού. Το 60% των φτωχών είναι κάτω των 20 ετών. Υπολογίζεται ότι μόνο στο Μπουένος Άιρες, οι φτωχοί ξεπερνούν τα 4 εκατ. Το 2009-2010 οι κλοπές αυτοκινήτων αυξήθηκαν κατά 20%. Επίσης η εγκληματικότητα συνεχίζει να μαστίζει κυρίως την πρωτεύουσα με 1,5 δολοφονίες ημερησίως.

Στις αρχές του 2010, το Δ.Ν.Τ. ανακοίνωσε ότι η Αργεντινή έχει τον 3ο υψηλότερο και πιο επικίνδυνο πληθωρισμό ανάμεσα σε 186 χώρες. (Κονγκό 31,2%, Βενεζουέλα 28%, Αργεντινή 15%). Η Αργεντινή δεν έχει ανακτήσει εντελώς την εμπιστοσύνη των Αγορών, αλλά καταφέρνει και βρίσκει δανειστές στo Club de Paris (Ταμείο Πιστωτών που εκπροσωπούν τις 19 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου).Το Δ.Ν.Τ. επιμένει να ελέγξει τα οικονομικά του κράτους, αλλά δέχεται συνεχώς την άρνηση της κυβέρνησης.

Στις 10 Δεκεμβρίου 1999 ο Φερνάντο Δε λα Ρούα αναλαμβάνει την Προεδρία της Αργεντινής και πολύ σύντομα, όπως ο προκάτοχός του, προστρέχει στη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, την πολιτική του οποίου ακολουθεί κατά γράμμα.

Στις 10 Μαρτίου, το Δ.Ν.Τ. δέχεται μια υπό όρους τριετή συμφωνία για 7,2 δις δολάρια, με την προϋπόθεση η Αργεντινή να ακολουθήσει μια αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή και υποθέτοντας αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,5% το 2000, όταν στην πραγματικότητα ήταν 0,5%.

Σύντομα, στις 29 Μαΐου 2000, η κυβέρνηση ανακοινώνει περικοπές δαπανών ύψους 1 δις δολαρίων, ελπίζοντας ότι αυτό θα ανανεώσει την εμπιστοσύνη των αγορών. Παρ’ όλα αυτά, τον Αύγουστο που ακολουθεί, ο τότε υπουργός Οικονομίας Λουίς Ματσινέα, ανακοινώνει ότι το προβλεπόμενο έλλειμμα στο τέλος τους έτους θα υπερβαίνει το στόχο που είχε προσδιοριστεί.

Στις 18 Δεκεμβρίου 2000,  η κυβέρνηση ανακοινώνει επιπλέον πακέτο πολυμερούς βοήθειας 40δις δολαρίων, στο μεγαλύτερο μέρος υπό την εγγύηση του Δ.Ν.Τ. Επικυρώνεται στις 12 Ιανουαρίου,  με τη συμμετοχή ακόμα της Inter-American Development Bank, της Παγκόσμιας Τράπεζας, της Ισπανίας και άλλους ιδιώτες δανειστές. Η συμφωνία υποθέτει ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ 2,5%, ενώ στην πραγματικότητα υπάρχει μείωση κατά 5.0%…

Στις αρχές του 2001, τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας είναι τεράστια. Το ίδιο διάστημα, σύμφωνα με στατιστικές, 55 παιδιά, 35 νέοι και 10 ενήλικες πεθαίνουν στην Αργεντινή κάθε μέρα. Συνολικά, πεθαίνουν 35.000 άτομα εκείνη τη χρονιά. Ο παιδικός υποσιτισμός αυξάνεται ραγδαία. Κάποιοι, όπως ο Πίνο Σολάνας, χαρακτηρίζουν την κατάσταση ως  Γενοκτονία του Νεοφιλελευθερισμού. Tόσους νεκρούς δεν άφηναν πίσω τους ούτε οι αιμοσταγείς δικτατορίες.

Το Φεβρουάριο του 2001, τα στοιχεία δείχνουν ότι η Αργεντινή δε θα καταφέρει να  ανταπεξέλθει στους στόχους του Δ.Ν.Τ., προκαλώντας τη δυσπιστία των αγορών. Μεγάλα χρηματικά ποσά διαφεύγουν από τη χώρα. Στις 2 Μαρτίου 2001, ο κ. Ματσινέα παραιτείται από υπουργός οικονομίας.

Τον διαδέχεται ο Ρικάρντο Λόπεζ Μούρφι, ο οποίος στις 16 Μάρτη ανακοινώνει ένα διετές πρόγραμμα σκληρής λιτότητας 4,45 δις δολαρίων, με μεγάλες περικοπές στον τομέα της εκπαίδευσης.
Έξι μέλη του αριστερού κόμματος Frepaso, το οποίο μετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό, παραιτούνται σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ο κ. Lopez Murphy παραιτείται στις 19 Μαρτίου.
Οι αγορές χάνουν όλο και περισσότερο την εμπιστοσύνη τους.

Μπροστά στα οικονομικά προβλήματα της χώρας, ο Δε Λα Ρούα καλεί τον υπερ-υπουργό του Μένεμ, Δομίνγκο Καβάλο, ο οποίος αναλαμβάνει νέος Υπουργός Οικονομίας στις 20 Μάρτη. Τον Ιούνιο 2001 ξεκινά μια προσπάθεια ανάκτησης της εμπιστοσύνης των αγορών και αναδιαπραγμάτευσης του εξωτερικού χρέους της χώρας, το οποίο συνεχίζει να μεγαλώνει. «Καλέσαμε τους πιστωτές τόσο από το εσωτερικό όσο από το εξωτερικό και τους είπαμε ότι θέλουμε να μας δώσουν περισσότερο χρόνο και να χαμηλώσουν τα επιτόκια κι εμείς θα τους προσφέραμε συγκεκριμένες εγγυήσεις, με τα λεφτά που θα μας έδινε το Δ.Ν.Τ.», μας εξηγεί ο πρώην Υπουργός. Το ίδιο διάστημα η κυβέρνηση ανακοινώνει περικοπή μισθών και συντάξεων κατά 13%, κάτι που προκαλεί οργή στο λαό.

Αρχές Ιουλίου η κυβέρνηση ανακοινώνει ένα σχέδιο εξισορρόπησης του προϋπολογισμού, όμως οι αγορές αντιδρούν αρνητικά, μη δείχνοντας εμπιστοσύνη. Στις 19 Ιουλίου τα συνδικάτα καλούν σε εθνική απεργία ως απάντηση στα σχέδια λιτότητας της κυβέρνησης. Στις 29 Ιουλίου 2001, το Κογκρέσο περνάει το «Νόμο για Μηδενικό Έλλειμμα», απαιτώντας την εξισορρόπηση του  προϋπολογισμού στο τελευταίο τέταρτο του 2001. Με βάση τη δέσμευση της Αργεντινής για άμεση εφαρμογή αυτού του νόμου, το Δ.Ν.Τ. αυξάνει τη δέσμευσή του για επιπλέον βοήθεια 7,2 δις δολάρια.

Στις 6 Νοέμβρη, η Αργεντινή προχωρά σε μια δεύτερη συμφωνία ανταλλαγής χρέους, ανταλλάσσοντας ομόλογα 60 δις δολαρίων μέσου επιτοκίου  11-12% με μακροπρόθεσμα γραμμάτια με επιτόκιο μόνο  7%. Διεθνείς οργανισμοί αξιολογούν θετικά την κίνηση. Όμως, ούτε οι ίδιοι οι αργεντίνοι δεν έχουν πια εμπιστοσύνη στο πέσο και αμφισβητούν την πραγματική του αξία σε σχέση με το δολάριο. Αρχίζει μάλιστα να κυκλοφορεί η φήμη υποτίμησης του πέσο. Στις 30 Νοεμβρίου αρχίζει μεγάλη εκροή κεφαλαίων από τις τράπεζες. Τα αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας αδειάζουν κατά 2 δις δολάρια σε μια μέρα, ενώ υπολογίζεται ότι συνολικά 20 δις δολάρια διέφυγαν στο εξωτερικό.

Επικρατεί πανικός. Μπροστά στον κίνδυνο διαφυγής όλων των κεφαλαίων από τις τράπεζες, ο Δομίνγκο Καβάλο εφαρμόζει την απαγόρευση των αναλήψεων χρηματικών ποσών, γνωστή και ως Corralito, την 1η Δεκεμβρίου του 2001. Επιτρέπεται η ανάληψη μόνο 250 πέσος τη βδομάδα, ενώ τα πέσος δεν μετατρέπονται πια σε δολάρια. Το μέτρο αυτό επηρεάζει αρνητικά τη μεσαία τάξη και κυρίως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Ξεκινούν οι αντιδράσεις του κόσμου. Οι περισσότεροι υπάλληλοι δεν λαμβάνουν πια το μισθό τους, ενώ η φτώχεια και η ανασφάλεια φτάνουν στα υψηλότερα επίπεδα. Η μεσαία τάξη ασφυκτιά, η φτώχεια αυξάνεται και η ανεργία φτάνει στο ποσοστό ρεκόρ 18%, σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση της κυβέρνησης. Το 70% των εισοδημάτων αντιστοιχεί στο 10% του πληθυσμού.

Στις 5 Δεκεμβρίου το Δ.Ν.Τ. αρνείται να δώσει τη δόση πίστωσης ύψους 1,26 δις δολαρίων που είχε υποσχεθεί, επισημαίνοντας την επανειλημμένη αδυναμία της Αργεντινής να πετύχει τους δημοσιονομικούς της στόχους. Το ίδιο κάνει και η Παγκόσμια Τράπεζα, που παγώνει την οικονομική βοήθεια ύψους 1,23 δις ευρώ.  Δύο μέρες αργότερα η Αργεντινή ανακοινώνει ότι δεν μπορεί πια να εγγυηθεί την πληρωμή του εξωτερικού της χρέους.

«Το Δ.Ν.Τ. δε μας στήριξε, γιατί εκείνο τον καιρό κυριαρχούσε η θεωρία της ηθικής του κινδύνου, δηλαδή όταν μια χώρα είναι χρεωμένη και υπάρχουν τράπεζες και κάτοχοι ομολόγων που έχουν δανείσει αυτή τη χώρα, είναι καλύτερα η χώρα να φτάσει στη χρεωκοπία και να υπάρξει στάση πληρωμής του χρέους, γιατί έτσι αυτή η χώρα θα υποστεί τις συνέπειες. Κι αυτό θα αποτελέσει ένα μάθημα για το μέλλον ώστε αυτή η χώρα να μην ξαναχρεωθεί και οι πιστωτές να μη τη δανείσουν ξανά, αφού βρέθηκε κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες. Είναι ένα είδος θεωρίας εξαγνισμού, που τιμωρεί τη χώρα για μιαν αμαρτία που διέπραξε πριν», λέει ο Δομίνγκο Καβάλο, που ακόμα και σήμερα υποστηρίζει τις πολιτικές του επιλογές.

Από τα μέσα του Δεκέμβρη αρχίζουν λαϊκές διαμαρτυρίες σε όλη τη χώρα, η οποία οδεύει στη χρεωκοπία.

Στις 18 Δεκεμβρίου, μεγάλες μάζες του λαού, αρχίζουν να λεηλατούν καταστήματα. Η Κυβέρνηση Δε Λα Ρούα ανακηρύσσει τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.

Στις 19 Δεκεμβρίου του 2001 αρχίζει γενική απεργία και μια μεγάλη διαδήλωση, γνωστή ως Cacerolazo. Χιλιάδες αποταμιευτές επιτίθενται στις τράπεζες που έχουν κατεβάσει ρολά και τις χτυπούν με σφυριά και πέτρες, απαιτώντας τις καταθέσεις τους. Γίνονται επεισόδια και λεηλασίες, με αποτέλεσμα να δολοφονηθούν 5 διαδηλωτές. Το ίδιο βράδυ παραιτείται ο υπουργός οικονομικών, Δομίνγκο Καβάλο. Πολύς κόσμος πηγαίνει έξω από το σπίτι του και τον αποδοκιμάζει.

«Έγιναν λεηλασίες και η φτώχεια ήταν ακραία, οι ανάγκες είχαν φτάσει στ’ άκρα και γι’ αυτό υπήρξε ένας τρόπος νομικής δικαιολόγησης, που κατανοούσε τον απελπισμένο άνθρωπο που ξεσπά μπαίνοντας μέσα σε ξένη ιδιοκτησία, όπως ένα σούπερ μάρκετ. Αυτό ήταν κάτι που δεν είχε ξαναγίνει στην Αργεντινή. Οι πολιτικοί αναλυτές μιλούσαν για τη νομιμότητα κάποιου που εισβάλει σε ένα σούπερ μάρκετ.  Να κλέβεις τρόφιμα, σε μια χώρα η οποία παρήγαγε τροφή για 300 εκατ. κατοίκους! Ήταν μία αντίφαση. Κι αυτή η αντίφαση της Αγοράς, προέρχεται από ένα επιχειρησιακό σύστημα που ονομάστηκε κοινώς Νεοφιλελευθερισμός. Η Αργεντινή έγινε ένα από τα «εργαστήρια» της οικονομίας, στο οποίο τα ινδικά χοιρίδια για τα πειράματα, ήμασταν εμείς οι ίδιοι», λέει ο Ρούμπεν Ραβέρα, Μουσειολόγος και ιδρυτής του Τρουέκε.

Στις 20 Δεκεμβρίου, τα επεισόδια παίρνουν μεγαλύτερη έκταση στην Πλάσα δε Μάγιο και η αστυνομία δολοφονεί 30 άτομα. «Ήταν 23 ετών και δεν έβλεπε μέλλον για κανέναν. Όλοι έψαχναν για δουλειά και κανείς δεν έβρισκε. Θέλησε να πάει μόνος του στη διαδήλωση. Είπε, εγώ θα λάβω μέρος σ’ αυτό που γίνεται. Περπατούσε στην Λεωφόρο Δε Μάγιο, όταν είδε να αρχίζουν τα επεισόδια και οι διαδηλωτές να πετούν πέτρες στην τράπεζα. Τότε, άρχισε ένας καταιγισμός πυροβολισμών κι όλοι άρχισαν να τρέχουν. Τον πυροβόλησε ένας της ιδιωτικής ασφάλειας της τράπεζας, που ήταν στρατιωτικός που είχε αποσυρθεί.  Ήταν εκεί ως φρουρός. Και τώρα είναι ελεύθερος. Αυτός ο τύπος είναι ελεύθερος!», διηγείται η Ελεάνα Μπεατρίζ Μπενεδέτο, αδελφή ενός απ’ τους νεκρούς στις συμπλοκές του 2001.

Ο Πρόεδρος Δε Λα Ρούα παραιτείται και διαφεύγει με ελικόπτερο από το Προεδρικό Μέγαρο Casa Rosada. Στην Αργεντινή επικρατεί χάος και εκατομμύρια κάτοικοι ξεχύνονται στους δρόμους.