Γράφει ο Νίκος Μόττας.

«…κι αν σ’ έκαψαν,
κι αν σ’ έχωσαν βαθιά κάτω απ’ το χώμα,
κι αν έκρυψαν τη στάχτη σου
σε κοιμητήρια, σε δάση και τυρφώνες,
δε θα μας εμποδίσουν να σε βρούμε,
Τσε Κομαντάντε, φίλε.»
– Νικολάς Γκιγιέν*.

Ήταν 12 Ιούλη 1997 όταν ένα- ειδικά ναυλωμένο από την κυβέρνηση- αεροσκάφος των κουβανικών αερογραμμών προσγειώνονταν στο αεροδρόμιο Χοσέ Μαρτί της Αβάνας. Δεν επρόκειτο για μια συνηθισμένη προγραμματισμένη πτήση, από αυτές που μεταφέρουν επιβάτες η εμπορεύματα. Ήταν μια άφιξη ιστορικής σημασίας, κάτι που ήταν ολοφάνερο από τις προετοιμασίες που είχαν γίνει στο αεροδρόμιο, με την παρουσία στρατιωτικών αγημάτων και κυβερνητικών αξιωματούχων συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Φιντέλ. Έτσι, με λιτή επισημότητα, συγκίνηση και σεβασμό, η Κούβα υποδέχονταν, 30 χρόνια μετά τη δολοφονία του, την σωρό του Κομαντάντε Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, καθώς και άλλων τεσσάρων συντρόφων του.

Λίγες ημέρες πριν, στις 28 Ιούνη, μια διεθνής ομάδα ειδικών επιστημόνων με επικεφαλής τον κουβανό Δρ. Χόρχε Γκονζάλες Πέρεζ είχε εντοπίσει στο Βαλεγκράντε- ένα μικρό χωριό της βολιβιανής επαρχίας- το μαζικό τάφο που βρίσκονταν θαμμένη η σωρός του Τσε και άλλων έξι ανταρτών. Αν και οι προσπάθειες για την ανεύρευση του σημείου που είχε ταφεί ο θρυλικός Κομαντάντε είχαν ξεκινήσει δεκαετίες πριν, μέχρι το Νοέμβρη του 1995 δεν υπήρχε καμιά ουσιαστική και αξιόπιστη πληροφορία που θα μπορούσε να οδηγήσει τις έρευνες.

Η πληροφορία-κλειδί δόθηκε από τον απόστρατο στρατηγό Μάριο Σαλίνας Βάργκας– αξιωματικό του βολιβιανού στρατού που το 1967 ηγούνταν δυνάμεων που έστησαν ενέδρα την αντάρτικη ομάδα του Τσε- στο δημοσιογράφο Τζον Λι Άντερσον των New York Times. Ο ίδιος ο Άντερσον περιγράφει τα γεγονότα εκείνων των ημερών στο βιβλίο-βιογραφία του Τσε υπό τον τίτλο “Che: A Revolutionary Life” (Grove Press, New York):

«Ένα πρωί το Νοέμβρη του 1995, ευρισκόμενος στη Βολιβία προκειμένου να πάρω συνέντευξη από οποιονδήποτε θα μπορούσα να βρω που είχε σχέση με τη δραστηριότητα του Τσε στην περιοχή, πήγα στην Σάντα Κρουζ να δω τον Μάριο Σαλίνας Βάργκας, έναν απόστρατο στρατηγό γύρω στα 50. Ως νεαρός αξιωματικός το 1967, ο Βάργκας έγινε διάσημος καθώς ηγήθηκε ενέδρας που ο στρατός έστησε στον ποταμό Μασικούρι εξολοθρεύοντας την 2η φάλαγγα των αντάρτικων δυνάμεων του Τσε. Η γερμανίδα συντρόφισσα του Τσε, η Τάνια, καθώς και οκτώ άλλοι μαχητές σκοτώθηκαν».

Ο Βάργκας εξιστόρησε αναλυτικά στον Άντερσον τι ακολούθησε της σύλληψης του Τσε, βάζοντας τον αμερικανό δημοσιογράφο στον πειρασμό να τον ρωτήσει τι απέγινε το σώμα του Κομαντάντε. Γράφει σχετικά ο Άντερσον: «Η ευθύτητα του Βάργκας με ώθησε να τον ρωτήσω για το σώμα του Τσε, παρ’ ότι δεν περίμενα μια ειλικρινή απάντηση. Έμεινα έκπληκτος όταν μου απάντησε πως ήθελε να ξεδιαλύνει το παρελθόν. Είπε πως μετά τη δολοφονία του Τσε, τα χέρια του ακρωτηριάστηκαν. Πάρθηκαν δαχτυλικά αποτυπώματα ώστε να υπάρχει απόδειξη της ταυτότητας του σώματος και τα χέρια τοποθετήθηκαν σε φορμαλδεΰδη. Το βράδυ, μια ομάδα αξιωματικών στην οποία μετείχε ο Βάργκας, πέταξαν τα σώματα του Τσε και ορισμένων άλλων συντρόφων του σε έναν ομαδικό τάφο».

Όταν δημοσιεύθηκε η συνέντευξη του Σαλίνας Βάργκας– με την σημαντική αυτή αποκάλυψη- στους New York Times, οι εξελίξεις στη Βολιβία πήραν δραματική τροπή. Ο πρόεδρος της χώρας Γκονσάλο Σάντσες ντε Λοζάδα δήλωσε ότι ο Άντερσον είχε επινοήσει την όλη ιστορία παίρνοντας συνέντευξη από έναν… πιωμένο Βάργκας. Την ίδια στιγμή, ο Βάργκας κρύφτηκε σε άγνωστη τοποθεσία και σε ανακοίνωση του αρνήθηκε ότι είπε το παραμικρό. Ωστόσο, τόσο ο πρόεδρος Σάντσες ντε Λοζάδα όσο και ο στρατηγός, αγνοούσαν ότι ο Άντερσον είχε ηχογραφήσει την συνέντευξη. Η αποκάλυψη της ύπαρξης ηχογραφημένου ντοκουμέντου οδήγησε το μεν Βάργκας να παραδεχθεί δημόσια τα όσα είπε στον Άντερσον και το δε βολιβιανό πρόεδρο να δώσει εντολή για τον σχηματισμό επιτροπής έρευνας για τον εντοπισμό των σωρών.

Η αποκάλυψη του Βάργκας για το τι απέγινε η σωρός του Τσε διεύψευσε μια σειρά από θεωρίες που έβλεπαν κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας και οι οποίες αποπροσανατόλιζαν τις όποιες έρευνες: μια πληροφορία έλεγε ότι το σώμα του Γκεβάρα είχε αποτεφρωθεί και οι στάχτες είχαν σκορπιστεί από ελικόπτερο στη ζούγκλα, μια άλλη ότι η σωρός είχε μεταφερθεί από αμερικανούς μυστικούς πράκτορες στα κεντρικά γραφεία της CIA στη Βιρτζίνια, ή, όπως σημείωναν άλλα δημοσίευματα σε αμερικανική βάση στον Παναμά. Τίποτε από αυτά βεβαίως δεν ίσχυε. Η δε κουβανική κυβέρνηση, αποφασισμένη να φτάσει τις έρευνες μέχρι το τέλος, συνέστησε επιτροπή που επιβαρύνονταν με το έργο της ανακάλυψης, ταυτοποίησης και επαναπατρισμού της σωρού του Τσε. Επικεφαλείς της επιτροπής αυτής ήταν οι Ραούλ Κάστρο και Ραμίρο Βαλντές.

Οι έρευνες που ξεκίνησαν στις αρχές του 1996 στην περιοχή του Βαλεγκράντε δεν έδωσαν αμέσως αποτέλεσμα, καθώς δεν ήταν γνωστό το ακριβές σημείο που είχαν ταφεί τα σώματα του Τσε και των συντρόφων του. Τις ανασκαφές επιχείρησε να αποπροσανατολίσει ο γνωστός κουβανός πράκτορας της CIA– ο οποίος είχε αναμειχθεί στην σύλληψη και δολοφονία του Τσε- Φέλιξ Ροντρίγκες. Σύμφωνα με τη «Γκράνμα», ο Ροντρίγκες ταξίδεψε μέχρι το σημείο των ανασκαφών και υπέδειξε στους ερευνητές ότι θα έπρεπε να ψάξουν προς την αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη που είχαν ξεκινήσει.

Σημαντικές πληροφορίες που οδήγησαν τις ανασκαφές στην σωστή περιοχή έδωσε στον Άντερσον η χήρα ενός πρώην αξιωματικού του βολιβιανού στρατού, του συνταγματάρχη Αντρές Σέλιχ. Κάποιες παλιές σημείωσεις του Σέλιχ επιβεβαίωναν την εκδοχή του Βάργκας για την ύπαρξη ενός μαζικού τάφου στα πέριξ ενός πρόχειρου, χωματένιου αεροδιαδρόμου λίγο έξω από το Βαλεγκράντε. Ήταν πλέον θέμα χρόνου η ομάδα των επιστημόνων που εργάζονταν στις ανασκαφές να φτάσουν σε μια σημαντική ανακάλυψη. Αυτή ήρθε στις 9 το πρωί της 28 Ιούνη 1997.

Διηγείται σχετικά ο Άντερσον: «Βρισκόμουν στο Μαϊάμι όταν μου τηλεφώνησε ο Αλεχάντρο (επικεφαλής των αργεντίνων επιστημόνων). Με μια ήρεμη φωνή, που πρόδιδε όμως ενθουσιασμό, μου είπε: “Τον βρήκαμε. Έλα”. Πήγα στην Σάντα Κρουζ και απο κεί οδικώς για το Βαλεγκράντε. Τίποτα δεν είχε ακόμη δημοσιευθεί στον Τύπο, αλλά είχαν ξεκινήσει να διαδίδονται οι πρώτες φήμες. Οι σωροί είχαν βρεθεί από μια ομάδα κουβανών και βολιβιανών ειδικών ερευνητών. Δίπλα στον αεροδιάδρομο, πέντε σχεδόν μέτρα από τις τελευταίες εκσκαφές που είχαν αρχίσει το Νοέμβρη του ’95, βρισκόταν ένα νέο σημείο. Η περιοχή είχε αποκλειστεί και βολιβιανοί στρατιώτες έλεγχαν όποιον πλησίαζε. Ο τάφος είχε περίπου 2 μέτρα βάθος».

Στον μαζικό τάφο είχαν βρεθεί 7 ανθρώπινοι σκελετοί. Ένας όμως ξεχώριζε καθώς ήταν καλυμμένος με στρατιωτικό χιτώνιο. Αυτό που έκανε τους επιστήμονες να βεβαιωθούν ότι είχαν βρει την- επί 30 χρόνια αγνοούμενη- σωρό του Τσε, ήταν ότι από τον ανθρώπινο σκελετό έλειπαν τα χέρια. «Το χέρι είχε κοπεί στο ύψος του καρπού, ενώ το κόκκαλο έμοιαζε να είχε αφαιρεθεί με χειρουργική ακρίβεια» γράφει ο Άντερσον. Μέσα στο στρατιωτικό χιτώνιο βρέθηκαν ίχνη από καπνό πίπας που συνήθιζε να καπνίζει ο Γκεβάρα, ενώ έγινε και ταυτοποίηση των οδοντικών χαρακτηριστικών.

Για τους κουβανούς επιστήμονες που συμμετείχαν στις έρευνες, ο εντοπισμός και η ταυτοποίηση της σωρού του ηρωϊκού Κομαντάντε ήταν πηγή ενθουσιασμού αλλά ταυτόχρονα και έντονου στρές, δεδομένης της ιστορικής αποστολής που είχαν αναλάβει. «Ήταν πολύ έντονες μέρες, με μεγάλη ένταση» σημειώνει ο Δρ. Χόρχε Γκονζάλες Πέρες και προσθέτει: «Δεν εγκαταλείψαμε καθόλου το σημείο, ούτε το γιαπωνέζικο νοσοκομείο (σ.σ. στη Σάντα Κρούζ) όπου μεταφέρθηκαν τα οστά μετά την εκταφή προκειμένου να ταυτοποιηθούν. Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι κανένας μας δεν κοιμήθηκε, για να βρισκόμαστε συνέχεια σε επαφή με το χώρο που ήταν οι σωροί, ώστε να μην συμβεί τίποτε». Ο επαναπατρισμός της σωρού του Τσε και των έξι συντρόφων του αποτελούσε για την Κούβα ζήτημα αξιοπρέπειας, ώστε να αποδοθούν- έστω και μετά θάνατον- όλες οι απαραίτητες εκείνες τιμές στον κορυφαίο κομμουνιστή αντάρτη και γνήσιο τέκνο της κουβανικής επανάστασης.

Στις 17 Οκτώβρη 1997 ξημέρωνε για τον κουβανικό λαό μια ιστορική ημέρα. Με κάθε επιστημότητα και παλλαϊκή συμμετοχή, οι σωροί του Κομαντάντε Ερνέστο Γκεβάρα και άλλων έξι συντρόφων του θα ενταφιάζονταν στο ειδικά χτισμένο Μαυσωλείο που είχε χτιστεί τη δεκαετία του ’80 στην πόλη της Σάντα Κλάρα. Στην είσοδο του Μαυσωλείου, εντυπωσιακό και περήφανο, δεσπόζει το περίπου 7 μέτρων μπρούτζινο άγαλμα του επαναστάτη Τσε με το τουφέκι στο χέρι.

Η Σάντα Κλάρα, η πόλη-ορόσημο για την επιτυχή έκβαση της Επανάστασης, στην οποία ο Τσε έδωσε μια απ’ τις πλέον σημαντικές του μάχες οδηγώντας τις αντάρτικες δυνάμεις το 1959 σε θριαμβευτική νίκη, υποδέχονταν και πάλι τον θρυλικό Κομαντάντε. Έπειτα από εβδομάδες λαϊκού προσκυνήματος στην Αβάνα και επτά ημέρες επίσημου πένθους, επτά μικρά ξύλινα φέρετρα με τα λείψανα των ανταρτών έφταναν πάνω σε στρατιωτικά αγήματα μπροστά από το χώρο του Μαυσωλείου.

«Ο Τσε πολεμά και κερδίζει περισσότερες μάχες από ποτέ», σημείωσε στην ομιλία του ενώπιον εκατοντάδων χιλιάδων κουβανών, ο Φιντέλ Κάστρο. «Ευχαριστούμε, Τσε, για την ιστορία, τη ζωή και το παράδειγμα σου. Ευχαριστούμε που έρχεσαι να μας δώσεις δύναμη στο δύσκολο αγώνα που δίνουμε σήμερα προκειμένου να διατηρήσουμε τις ιδέες για τις οποίες εσύ πολέμησες τόσο σκληρά».

Βίντεο που περιλαμβάνει αποσπάσματα από την άφιξη της σωρού του Τσε και των συντρόφων του στην Κούβα στις 12 Ιούλη 1997 (λανθασμένα αναφέρεται ο μήνας Οκτώβρης) και την τελετή ενταφιασμού στην Σάντα Κλάρα στις 17 Οκτώβρη 1997.

* Απόσπασμα από το ποίημα του Νικολάς Γκιγιέν “Che Comandante, Amigo” (Τσε Κομαντάντε, Φίλε). Στα ελληνικά, το ποίημα περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Νικολάς Γκιγιέν: Αηδόνια και Μπαζούκας», σε μετάφραση Μπάμπη Ζαφειράτου, από τις εκδόσεις New Star.

Πηγή: Ατέχνως, 22/7/2017.

Ο Ελληνοκουβανικός Σύνδεσμος Φιλίας και Αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης και η Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη Θεσσαλονίκης (ΕΔΥΕΘ) διοργανώνουν εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον ιστορικό ηγέτη της Κουβανικής Επανάστασης Φιντέλ Κάστρο.

Η εκδήλωση θα γίνει την Παρασκευή 28 Απρίλη, στις 7.30 μμ, στην αίθουσα «Μανώλης Αναγνωστάκης» του Δημαρχείου Θεσσαλονίκης. Θα μιλήσουν οι Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής σύγχρονης Ιστορίας στο ΑΠΘ, Νίκος Μόττας, γεν.γραμματέας του Ελληνοκουβανικού Συνδέσμου και Νίκος Ζώκας, γεν.γραμματέας της ΕΔΥΕΘ.

Στην εκδήλωση θα παρεβρεθεί και θα χαιρετίσει η Πρέσβης της Δημοκρατίας της Κούβας στην Ελλάδα Zelmys María Domínguez Cortina, ενώ θα προβληθεί βίντεο-ντοκυμαντέρ για τη ζωή του σπουδαίου κουβανού επανάστατη.

Νίκος Μόττας / Ατέχνως.

Ο θανάτος του Φιντέλ Κάστρο αποτέλεσε την αφορμή για να ξεδιπλωθεί, τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα, μια ενορχηστρωμένη επίθεση ενάντια στο ιστορικό ηγέτη της Κουβανικής Επανάστασης και την σοσιαλιστική Κούβα. Το συνονθύλευμα του αντικομμουνισμού, από την ακροδεξιά μέχρι την σοσιαλδημοκρατία, δεν έχασε την ευκαιρία να συκοφαντήσει τον κουβανό επαναστάτη, πότε αποδίδοντας του χαρακτηρισμούς (δικτάτορας, αμφιλεγόμενη προσωπικότητα κλπ) και πότε αναπαράγοντας αποδεδειγμένα ψευδείς πληροφορίες για τη δήθεν αμύθητη περιουσία και την προσωπική του ζωή.

Προκύπτει, λοιπόν, αβίαστα ένα ερώτημα: Σε τι αποσκοπεί όλη αυτή η επίθεση στον Κάστρο και γιατί χύνουν τόσο μελάνι προκειμένου να συκοφαντήσουν την Κούβα; Η απάντηση είναι απλή. Ο βιολογικός θάνατος του Φιντέλ λειτούργησε ως αφορμή για να ξεδιπλωθεί μια ευρύτερη επίθεση λάσπης ενάντια στον Σοσιαλισμό. Αυτό που ενοχλεί τους υβριστές του Κάστρο- και γι’ αυτό επιτίθενται έτσι λυσσαλέα- είναι αυτό που συμβολίζει η ίδια η Κουβανική Επανάσταση της οποίας ο Φιντέλ υπήρξε πρωτεργάτης: Τη δυνατότητα των λαών, των εργαζομένων να παλέψουν για μια κοινωνία απαλλαγμένη από τα καπιταλιστικά δεσμά και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Πίσω από κάθε συκοφαντία για τον «δικτάτορα Κάστρο» κρύβεται η αγωνιώδης προσπάθεια της αστικής τάξης και των πραιτωριανών της να μη βγουν συμπεράσματα από τον αγώνα του κουβανικού λαού, να συσκοτιστούν και να διαστρεβλωθούν πλήρως οι κατακτήσεις του σοσιαλισμού στην Κούβα.

Την απάντηση τους, βέβαια, οι λασπολόγοι του Φιντέλ την έλαβαν από τον ίδιο το λαό της Κούβας, που μαζικά, κατά εκατοντάδες χιλιάδες βγήκε στις πλατείες και τους δρόμους, με δάκρυα στα μάτια, να αποτίσει φόρο τιμής στον επαναστάτη, τον κομμουνιστή ηγέτη.  Ωστόσο, η πρόσφατη φαιά αστική προπαγάνδα ενάντια στην Κουβανική Επανάσταση μας δίνει την ευκαιρία να εξετάσουμε ορισμένες πτυχές των αντικομμουνιστών επιχειρήματων που ξεδιπλώθηκαν με αφορμή το θάνατο του Φιντέλ ώστε να βγούν ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1η: Περί «δικτατορίας» στην Κούβα.

Βασικός όρος που κυριάρχησε στις συκοφαντίες ενάντια στον Φιντέλ ήταν ο όρος «δικτατορία». Ακούσαμε και διαβάσαμε ότι ο Κάστρο ήταν «δικτάτορας» και το καθεστώς του «καταπιεστικό», «αυταρχικό» κλπ. Το πρώτο σχόλιο που πρέπει να γίνει εδώ είναι ότι η λέξη «δικτατορία», όπως και η λέξη «δημοκρατία» αντίστοιχα, έχουν πρωτίστως ταξικό περιεχόμενο. Αυτό που αποδίδει ο όρος δικτατορία είναι η εξουσία μιας τάξης πάνω στις άλλες- για παράδειγμα, η δικτατορία της αστικής τάξης σε αντιπαράθεση με την δικτατορία του προλεταριάτου.

Τα παπαγαλάκια του αντικομμουνισμού σκόπιμα αποκρύβουν το ταξικό περιεχόμενο της δικτατορίας, βαφτίζοντας «δικτατορία» οποιοδήποτε καθεστώς δεν συνάδει με την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία. Όμως, η αστική δημοκρατία, την οποία υπερασπίζονται, είναι κι’ αυτή μια μορφή δικτατορίας- αυτής της αστικής τάξης, του Κεφαλαίου, πάνω στην εργατική τάξη. Η κυριαρχία του Κεφαλαίου συγκαλύπτεται πίσω από την τυπική ισότητα, τα τυπικά ίσα πολιτικά δικαιώματα, τον υποτιθέμενο πολιτικό «πλουραλισμό». Υπάρχει, ωστόσο, ένα ολόκληρο νομικό οπλοστάσιο και ένας ολόκληρος πολυπλόκαμος μηχανισμός του αστικού κράτους που είναι έτοιμα να καταλύσουν κάθε δικαίωμα όταν κινδυνεύσει η αστική εξουσία.

«Δεν υπάρχει κανένα κράτος, έστω και το πιο δημοκρατικό, που να μην έχει στο σύνταγμα του παραθυράκια και επιφυλάξεις, που εξασφαλίζουν στην αστική τάξη τη δυνατότητα να κινητοποιεί στρατεύματα ενάντια στους εργάτες, να κυρήσσει στρατιωτικό νόμο κλπ. σε περίπτωση “διατάραξης της τάξης”, στην πραγματικότητα σε περίπτωση που η εκμεταλλευόμενη τάξη “παραβιάζει” το καθεστώς της σκλαβιάς της και κάνει προσπάθειες να φέρεται όχι δουλικά»

Β.Ι.ΛΕΝΙΝ, «Η προλεταριακή επανάσταση κι ο αποστάτης Κάουτσκι», Σύγχρονη Εποχή, 2005.

Η Επανάσταση του 1959 στην Κούβα και η διαδικασία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης που ακολούθησε- και συνεχίζεται- απελευθέρωσε την κουβανική εργατική τάξη και αγροτιά από τα δεσμά της καπιταλιστικής κυριαρχίας που είχαν επιβάλλει η (αστική) δικτατορική κυβέρνηση του Φ.Μπατίστα και τα αμερικανικά μονοπώλια. Στο πλαίσιο της σοσιαλιστικής δημοκρατίας, η εξουσία στην Κούβα δεν ασκείται από πολιτικούς «τοποτηρητές»-κόμματα του μεγάλου κεφαλαίου όπως συμβαίνει στις καπιταλιστικές χώρες. Αντιθέτως, η εξουσία βρίσκεται στα χέρια της εργατικής τάξης και των συμμάχων της και ασκείται από τους ίδιους μέσω εκλεγμένων λαϊκών οργάνων, από τη βάση ως στην κορυφή.

Το ίδιο το Σύνταγμα της Κούβας (1976) κατοχυρώνει την κοινωνική και συνεταιριστική ιδιοκτησία, απαγορεύοντας την καπιταλιστική. Εύλογα, αυτό προκαλεί αποστροφή και τρόμο στα αστικά επιτελεία και τα φερέφωνα τους. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι στη βάση αυτού του συντάγματος κατοχυρώνονται τόσο η κοινωνική δικαιοσύνη (άγνωστη λέξη στις καπιταλιστικές κοινωνίες) όσο και τα δικαιώματα του εργαζόμενου λαού, απαλλαγμένου από την καπιταλιστική εκμετάλλευση. Μιλάμε, επομένως, για ένα σύνταγμα το οποίο, παρ’ ότι έχει πολλά περιθώρια βελτίωσης στο πλαίσιο της εμβάθυνσης της σοσιαλιστικής διαδικασίας, είναι πολλαπλάσια πιο δημοκρατικό, πολλαπλάσια πιο κοντά στη λαϊκή βούληση, από το πλέον δημοκρατικό αστικό σύνταγμα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2η:  Γίνονται εκλογές στην Κούβα;

Αλληλένδετο με τα παραπάνω είναι το ψευδεπίγραφο επιχείρημα ότι στην Κούβα- στη «δικτατορία του Κάστρο»- δεν γίνονται εκλογές. Πρόκειται για ψέμα. Στην Κούβα γίνονται εκλογές, αλλά όχι στα πρότυπα της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Αντιγράφουμε από σχετικό κατατοπιστικό άρθροπου δημοσιεύθηκε στο Ατέχνως: Οι τοπικές εκλογές στην Κούβα είναι μια σοβαρή διαδικασία, καθώς τα τοπικά Λαϊκά Συμβούλια θεωρούνται και είναι, το κύτταρο της Λαϊκής Εξουσίας. Το Λαϊκό Συμβούλιο (της Λαϊκής Εξουσίας), είναι υποδιαίρεση του Δήμου με βάση τον αριθμό των κατοίκων. Ένας Δήμος έχει πολλά Λαϊκά Συμβούλια, ένα σε κάθε γειτονιά, και το αντίστοιχο Δημοτικό Συμβούλιο της Λαϊκής Εξουσίας, που εκλέγεται με την ίδια διαδικασία.

Για την εκλογική διαδικασία στην Κούβα αξίζει να σημειωθούν επιγραμματικά τα εξής:

1. Κάθε ψηφοφόρος έχει το δικαίωμα να προτείνει υποψήφιο στη λαϊκή συνέλευση, η οποία αποφασίζει τις υποψηφιότητες που θα συγκροτήσουν το ψηφοδέλτιο. Η ψηφοφορία είναι μυστική, η καταμέτρηση των ψηφοδελτίων γίνεται δημόσια και η συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία είναι ισότιμη και δωρεάν.

2. Σε αντίθεση με τις εκλογικές διαδικασίες στις αστικές δημοκρατίες, ένας υποψήφιος στις κουβανικές τοπικές εκλογές δεν επιτρέπεται- αλλά και δε χρειάζεται- να ξοδέψει χρήματα για να εκλεγεί, μιάς και τον επιλέγουν κατ’ αρχή για υποψήφιο οι συμπολίτες του μέσα από τις λαϊκές συνελεύσεις.

3. Ο υποψήφιος που εκλέγεται σε δημόσιο αξίωμα διατηρεί το μισθό της δουλειάς που έκανε πριν την εκλογή του (πληρώνεται δηλαδή κάθε μήνα από τη δουλειά του, π.χ. εργοστάσιο). Αν δεν επανεκλεγεί, ή περάσει το θεσμοθετημένο όριο των 2 θητειών, επιτρέφει στη δουλειά του.

4. Ισχύει η ανακλητότητα των εκλεγμένων σε δημόσια αξιώματα υποψηφίων, ενώ κάθε εκλεγμένος υποχρεούται από το νόμο να οργανώσει κάθε 6 μήνες δημόσιο απολογισμό στο Σώμα που τον εξέλεξε (λαϊκή συνέλευση).

Υποσημείωση 1: Στις κουβανικές εκλογές συμμετέχουν και άτομα που αυτοχαρακτηρίζονται «αντιφρονούντες» (dissidents). Στις τοπικές εκλογές τον Απρίλη του 2015 έλαβαν μέρος ως υποψήφιοι στην Αβάνα οι «αντιφρονούντες» Ιλντεμπράντο Τσαβιάνο και Γούνιο Λόπες. Δεν κατάφεραν ωστόσο να συγκεντρώσουν τον απαραίτητο αριθμό ψήφων και παραδέχθηκαν δημοσίως την εκλογική τους ήττα, χωρίς να εκφράσουν καμία καταγγελία για την εκλογική διαδικασία.

Υποσημείωση 2: Τι έχουν άραγε να πουν οι συκοφάντες της Κούβας για το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ, όπου άλλος κατακτά την πλειοψηφία των ψήφων και… άλλος εκλέγεται πρόεδρος (βλ. Μπους-Γκορ το 2000, πρόσφατα Κλίντον-Τραμπ); Τι έχουν άραγε να πουν για την ποιότητα της δημοκρατίας όταν στον προεκλογικό αγώνα συμμετέχουν, ως χρηματοδότες και σπόνσορες κομμάτων και υποφηφίων, επιχειρηματικοί όμιλοι, πολυεθνικές, τραπεζικά funds, μεγαλοεκδότες κλπ, όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ και σε χώρες της Ε.Ε;  Τι σόι δημοκρατία είναι άραγε αυτή στην οποία κυβερνάνε κόμματα, ή συμμαχίες κομμάτων, που δεν υπερβαίνουν το 25%-30% της λαϊκής ψήφου;

Δεν περιμένουμε ασφαλώς κάποια απάντηση…

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 3η: Διώκεται η διαφορετική άποψη στην Κούβα;

Στην Κούβα, μας ενημερώνουν οι απολογητές του ιμπεριαλισμού, διώκονται οι «αντιφρονούντες», φυλακίζονται, βασανίζονται και άλλα τινά. Πρόκειται για ψεύδος και κατάφωρη διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Και αυτό, διότι στην Κούβα, δεν διώκονται όσοι εκφράζουν διαφορετική άποψη, αλλά όσοι διαπράττουν αντεπαναστατικές ενέργειες. Το άρθρο 1, παρ.1 του ποινικού κώδικα της Δημοκρατίας της Κούβας ορίζει ως σκοπούς του νόμου «την προστασία της κοινωνίας, των προσώπων, της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής τάξης και του κρατικού πολιτεύματος».

Υπάρχει, λοιπόν, η απαραίτητη νομική βάση για την προστασία της σοσιαλιστικής νομιμότητας και τη δίωξη αντεπαναστατικών ενεργειών (τρομοκρατία, σαμποτάζ κλπ.). Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι, από την Επανάσταση του 1959 μέχρι και σήμερα, η Κούβα έχει αντιμετωπίσει πληθώρα τέτοιου είδους αντεπαναστατικών ενεργειών, χρηματοδοτούμενων κυρίως από κέντρα των ΗΠΑ, με στόχο την υπονόμευση και αποσταθεροποίηση της σοσιαλιστικής δημοκρατίας.

«Εδώ πολλοί μιλούν ενάντια στην κυβέρνηση και κάνουν κριτική στην κυβέρνηση. Εδώ κανείς δεν έχει συλληφθεί, επειδή έκανε κριτική στην κυβέρνηση… Δεν είναι το ίδιο μια κριτική ενάντια στην κυβέρνηση με τις αντεπαναστατικές δραστηριότητες, τα σαμποτάζ στην οικονομία, τα σαμποτάζ στη γεωργία… Κανείς δεν έχει συλληφθεί στην Κούβα για τις πολιτικές του ιδέες» […] η δύναμη δε βρίσκεται στα όπλα, ούτε στους νόμους, ούτε στους θεσμούς του κράτους. Βρίσκεται στο λαό, στις μάζες, στις επαναστατικές πεποιθήσεις και στην πολιτική κουλτούρα κάθε πολίτη. Η δύναμη δε βρίσκεται στο ψέμα και στη δημαγωγία, αλλά στη σοβαρότητα, στην αλήθεια και στη συνείδηση».
  ΦΙΝΤΕΛ ΚΑΣΤΡΟ.

Το επιχείρημα περί «πολιτικών κρατουμένων» στην Κούβα προβάλλεται σκόπιμα διαστρεβλωμένο από την αστική προπαγάνδα. Και αυτό διότι τα αστικά φερέφωνα βαφτίζουν ως «πολιτικούς κρατούμενους» όσους έχουν καταδικαστεί, σύμφωνα με το νόμο και με πλήρη διαφάνεια των νομικών διαδικασιών, για αντεπαναστατική δραστηριότητα, για τρομοκρατικές ενέργειες που στόχευαν στην κατάλυση της σοσιαλιστικής δημοκρατίας. Να σημειωθεί ότι μόνο στις αρχές της δεκαετίας του 1960 υπήρχαν στην Κούβα περί τις 300 χρηματοδοτούμενες από την CIA αντεπαναστατικές ομάδες-  αυτές πως έπρεπε άραγε να αντιμετωπιστούν;

Υποσημείωση 1η: Γιατί τα αστικά κράτη έχουν το δικαίωμα να συλλαμβάνουν και να δικάζουν αυτούς που, σύμφωνα με το αστικό τους δίκαιο, θεωρούνται «τρομοκράτες» και το σοσιαλιστικό κουβανικό κράτος να μην έχει τη δυνατότητα αυτή; Ιδιαίτερα όταν αυτό το σοσιαλιστικό κουβανικό κράτος βρίσκεται για περισσότερες από πέντε δεκαετίες στο στόχαστρο τρομοκρατικών και παραστρατιωτικών ομάδων που εδρεύουν στη Φλόριντα.

Υποσημείωση 2η: Όσοι κάνουν λόγο για βασανιστήρια κρατουμένων στην Κούβα δεν έχουν άδικο. Πράγματι, στο νησί της Κούβας λαμβάνουν χώρα φριχτά βασανιστήρια που έχουν καταδικαστεί ποικιλοτρόπως από τη διεθνή κοινότητα. Αναφερόμαστε ασφαλώς στην περίφημη ναυτική στρατιωτική βάση των ΗΠΑ, στην επαρχία Γκουαντάναμο στα νότια της Κούβας, όπου υπάρχει το ομώνυμο αμερικανικό κολαστήριο. Τα απάνθρωπα βασανιστήρια που έχουν κατά καιρούς γίνει γνωστά δεν τα διαπράττει η «δικτατορία του Κάστρο», αλλά οι μηχανισμοί της ιμπεριαλιστικής υπερδύναμης, πρόεδρος της οποίας ήταν την τελευταία οκταετία το… «περιστέρι της ειρήνης», ο «σύγχρονος Περικλής» Μπαράκ Ομπάμα. Γι’ αυτά θα μας πούν τίποτε οι παπαγάλοι του αντικομμουνισμού;

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 4η: «Θέλετε να γίνουμε Κούβα;»

Είναι σαφές ότι τα σπουδαία επιτεύγματα της Κουβανικής Επανάστασης σε μια σειρά τομείς της κοινωνικής ζωής ενοχλούν τους απολογητές της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Ενοχλεί, για παράδειγμα, το γεγονός ότι η Κουβανική Επανάσταση παρέλαβε μια χώρα- αποικία των ΗΠΑ- με πολύ χαμηλό επίπεδο παραγωγικών δυνάμεων και τη μετέτρεψε σταδιακά, με την  καθοριστική οικονομική συμβολή της ΕΣΣΔ, σε ένα κράτος με υψηλού επιπέδου, προσβάσιμες σε όλο το λαό, δημόσιες υπηρεσίες Υγείας, Παιδείας, Πρόνοιας. Τους ενοχλεί το γεγονός ότι η σοσιαλιστική οικοδόμηση κατάφερε μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να εξαλείψει σχεδόν οριστικά τον αναλφαβητισμό που επικρατούσε στην προ-επαναστατική Κούβα. Τους ενοχλεί, ασφαλώς, ότι η μικρή Κούβα των 11 εκατομμυρίων κατοίκων, πρωταγωνίστησε στη διεθνιστική βοήθεια και αλληλεγγύη σε λαούς που πάλευαν και παλεύουν ενάντια στην ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα- από τη νότια Αμερική μέχρι την Ανγκόλα.

Επειδή ακριβώς το παράδειγμα της Κούβας τους ενοχλεί βάλθηκαν να κάνουν το άσπρο-μαύρο, να σπιλώσουν και να συκοφαντήσουν τον Φιντέλ Κάστρο και την Κουβανική Επανάσταση. Θέτουν, μάλιστα, προβοκατόρικα πολλές φορές το ερώτημα «Τι θέλετε δηλαδή, να γίνουμε Κούβα;». Να και η απάντηση:

• Στην Κούβα το ποσοστό της ανεργίας είναι 2,4% (2015), με το χαμηλότερο ποσοστό να έχει καταγραφεί το 2008 (1,6%). Τα ποσοστά ανεργίας είναι αντίστοιχα: Στην Ελλάδα 23,4% και στην Ε.Ε. 8,5% (2016). Στον «καπιταλιστικό παράδεισο» των ΗΠΑ, περισσότερα από 16 εκατομμύρια αμερικανοί είναι άνεργοι ή υποαπασχολούνται (Bureau of Labor Statistics, 2016). 

• Στην Κούβα το ποσοστό των ανθρώπων που δεν έχουν στέγη είναι πρακτικά μηδενικό, καθώς δεν υπάρχει κουβανός που να μένει στο δρόμο. Στην Ε.Ε. ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν στο δρόμο υπολογίζεται σε περισσότερα από 5 εκατομμύρια. Στις ΗΠΑ ο αντίστοιχος αριθμός των αστέγων υπολογίζεται μεταξύ 1,6 – 3,5 εκατομμύρια, στη Γερμανία 350.000, στη Βρετανία 112.000 (2013), στη Γαλλία 140.000 (2012). 

• Το κουβανικό εθνικό σύστημα Υγείας- δωρεάν και προσβάσιμο για το σύνολο του λαού- έχει χαρακτηριστεί από την UNESCO ως «παράδειγμα προς μίμηση» για όλες τις χώρες του κόσμου. Η Κούβα πρωτοπορεί παγκοσμίως στην αντιμετώπιση ασθενειών που σχετίζονται με τον καρκίνο, ενώ έχει εξαιρετικά υψηλούς δείκτες σε μια σειρά τομείς της Ιατρικής, από την καρδιολογία μέχρι τις μεταμοσχεύσεις οργάνων. Σε ότι αφορά δε τις ανάγκες σε φάρμακα και εμβόλια, το 90% αυτών παράγεται στην Κούβα. 

Το 2007, ο σκηνοθέτης Μάικλ Μουρ βρέθηκε στο στόχαστρο της κυβέρνησης των ΗΠΑ επειδή σε σχετικό ντοκυμαντέρ του αντιπαρέβαλε το σύστημα Υγείας της Κούβας με το αντίστοιχο των ΗΠΑ, προβάλοντας τη βαρβαρότητα της εκμετάλλευσης που βιώνουν καθημερινά εκατομμύρια αμερικανοί πολίτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις ΗΠΑ το 15% του πληθυσμού είναι ανασφάλιστο ενώ ένα 5% προσφεύγει στην ιδιωτική ασφάλιση. Σε αντίθεση με τον καπιταλιστικό κόσμο, όπου η υγεία έχει καταστεί εμπόρευμα και αντικείμενο κερδοσκοπίας, στην Κούβα παραμένει δημόσιο αγαθό. 

• Η Κούβα διατηρεί ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά αναλφαβητισμού παγκοσμίως, με το 13% των δαπανών του ετήσιου κρατικού προϋπολογισμού να πηγαίνει στη βελτίωση του δημόσιου και δωρεάν συστήματος Παιδείας. Το αντίστοιχο ποσοστό που δαπανούν οι ΗΠΑ- όπου υπάρχουν σχολεία, κολλέγια και πανεπιστήμια πολλών ταχυτήτων, ανάλογα με το πορτοφόλι του καθενός- είναι 5,62%, στη Γερμανία 5,08% ενώ ο μέσος όρος στην Ε.Ε δεν ξεπερνά το 4,78%. Η οργάνωση του κουβανικού συστήματος Παιδείας είναι έτσι δομημένη ώστε, όχι μόνο δεν απαιτεί ούτε μισό σεντ από τους γονείς, αλλά αντιθέτως είναι το κράτος που παρέχει τα απαραίτητα στους μαθητές: Η κατώτερη και η μέση βαθμίδα εκπαίδευσης είναι ολοήμερη, ενώ προβλέπεται για τα παιδιά να πάρουν το πρωϊνό γάλα, το δεκατιανό και το μεσημεριανό τους. Στο πλαίσιο του ολοήμερου σχολείου οι μαθητές έρχονται σε επαφή με τον αθλητισμό, την εκμάθηση ξένων γλωσσών, τον Πολιτισμό (μουσική, χορός, τραγούδι, θέατρο κλπ). Η δε μεταφορά τους γίνεται δωρεάν με σχολικά λεωφορεία.

Θα μπορούσαν να γραφτούν πολλά περισσότερα για τις σπουδαίες κατακτήσεις της Κουβανικής Επανάστασης. Ωστόσο, από τα παραπάνω γίνεται σαφές το εξής: Λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά από τις ακτές της αμερικανικής υπερδύναμης, με ένα γενοκτονικό, εγκληματικό οικονομικό και εμπορικό αποκλεισμό που διαρκεί εδώ και 55 χρόνια, η μικρή σοσιαλιστική Κούβα έχει καταφέρει όχι μόνο να σταθεί όρθια αλλά να προοδεύσει και να πετύχει μεγάλες κατακτήσεις για τις εργατικές-λαϊκές ανάγκες.Κατακτήσεις που στον καπιταλισμό φαντάζουν- και είναι- αδιανόητες. Αυτό είναι που οι απολογητές της καπιταλιστικής βαρβαρότητας δεν πρόκειται ποτέ να συγχωρήσουν στον Φιντέλ Κάστρο και την Κούβα- το γεγονός ότι δε λύγισαν, δεν έκαναν πίσω ακόμη και όταν οι αντεπαναστατικές ανατροπές στις αρχές της δεκαετίας του ’90, στην ΕΣΣΔ και τις σοσιαλιστικές χώρες της ανατολικής Ευρώπης, έφερναν τα πάνω κάτω και άλλαζαν τους συσχετισμούς δύναμης παγκοσμίως.

Αυτή είναι η «δικτατορία» που φοβούνται και προσπαθούν να ξορκίσουν με συκοφαντίες και λάσπη. Μια «δικτατορία» ενάντια στα μονοπώλια και την εκμετάλλευση που υπηρετούν. Μια «δικτατορία» όπου ο λαός, η εργατική τάξη είναι αφέντης του πλούτου που παράγει, βαδίζοντας τον σοσιαλιστικό δρόμο, παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια.

Η ιστορική κληρονομιά του Κομαντάντε Φιντέλ Κάστρο, η δυνατότητα των λαών να βγουν στο προσκήνιο και να διεκδικήσουν την απελευθέρωση τους από τα δεσμά της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, τους στοιχειώνει και θα τους στοιχειώνει για πάντα.

* υποψήφ. Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας.

Η ομιλία αυτή εκφωνήθηκε στις 8 Οκτώβρη 1987 στην κεντρική τελετή για την εικοστή επέτειο του θανάτου του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρονικών εξαρτημάτων της πόλης Πινάρ ντελ Ρίο που είχε πρόσφατα ανοίξει τις πύλες του. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Γκράνμα, όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας στο φύλλο της 12 Οκτώβρη 1987. Το παρόν αναδημοσιεύεται από το βιβλίο του Κάρλος Ταμπλάδα “Η πολιτική οικονομία της οικοδόμησης του σοσιαλισμού” (Εκδόσεις Διεθνές Βήμα, 2014). 

Συνέχεια από ‘Β Μέρος.

Και οι εργαζόμενοι που ανέφερα νωρίτερα συνεισέφεραν τα εξής: για κάθε πέσο που ξοδεύτηκε, αυτοί παρήγαγαν δύο· για κάθε εκατομμύριο πέσος που ξοδεύτηκε, αυτοί παρήγαγαν δύο εκατομμύρια. Αυτοί, όπως και οι εργαζόμενοι που δουλεύουν στο φράγμα του Γουαμά, εκείνοι που εργάζονται στον αγωγό άρδευσης, εκείνοι που εργάζονται στον αυτοκινητόδρομο προς το Πινάρ ντελ Ρίο, εκείνοι που θα εργαστούν στο φράγμα του Παράτε, εκείνοι που άρχισαν να εργάζονται στους δρόμους και στο μηχανοστάσιο ύδρευσης της πόλης υπάρχουν ένα σωρό ομάδες εργατών που με περηφάνια, τιμή, πειθαρχία, αφοσίωση στο έργο, επιτελούν πραγματικά κατορθώματα. Εργάζονται με μεγάλη παραγωγικότητα.

Πριν από μερικές μέρες, συναντηθήκαμε στην πρωτεύουσα με μια ομάδα οικοδόμων που κατασκεύαζε μια λεωφόρο. Είναι όλοι μέλη του κόμματος ή της νεολαίας και είναι εξαιρετικοί εργαζόμενοι, γύρω στους 200 στο σύνολο.

Από το να συνδέσουμε τους μισθούς τους με νόρμες παραγωγής δεν εννοώ ότι αυτό είναι αρνητικό, είναι πολλοί οι κλάδοι όπου κάτι τέτοιο θα ήταν απολύτως σωστό καθώς χειρίζονται πανίσχυρα φορτηγά και μηχανές, δεν χρειάζεται να τους προτείνουμε να εργαστούν περισσότερο, αλλά μάλλον να εργάζονται λιγότερο. Τέτοιοι άνθρωποι κάνουν πολλά, μερικές φορές πάρα πολλά, με υπερβάλλουσα προσπάθεια. Κατά καιρούς χρειάστηκε να τους προτείνουμε να κάνουν λιγότερα δρομολόγια, γιατί με την κατάλληλη ταχύτητα, είναι αδύνατο να πραγματοποιούν είκοσι πέντε δρομολόγια με φορτωμένο φορτηγό, αλλά είκοσι δρομολόγια, γιατί δεν θέλουμε, βέβαια, να σκοτωθούν. Δεν μας ενδιαφέρει μόνο το έργο που παράγουν, αλλά και η ποιότητα με την οποία το παράγουν. Τους είπαμε ότι μας ενδιέφερε πολύ περισσότερο η ποιότητα παρά η ποσότητα. [Χειροκροτήματα]

Η ποσότητα χωρίς την ποιότητα είναι σπατάλη πόρων· χαραμίζονται εργασία και υλικά. Η επίγνωση της αναγκαιότητας εξοικονόμησης και προστασίας των υδάτινων πόρων, η οποία είχε σχεδόν σβήσει εκείνη την επονείδιστη περίοδο όταν τίποτε δεν τελείωνε, επανακτάται σήμερα, και η περιφέρεια του Πινάρ ντελ Ρίο είναι στην πρώτη γραμμή και σε αυτόν τον τομέα. [Χειροκροτήματα]

Οι μπριγάδες που κατασκευάζουν δρόμους στα βουνά του Πινάρ ντελ Ρίο εργάζονται με το ίδιο πνεύμα και η συνείδηση της αναγκαιότητας εξοικονόμησης και προστασίας των υδάτινων πόρων απλώνεται σε όλη την επικράτεια μαζί με την επιθυμία να κατασκευαστούν δρόμοι και εθνικές οδοί και να βελτιωθούν η αποδοτικότητα της οικονομίας μας, τα εργοστάσια, η γεωργία, τα νοσοκομεία και τα σχολεία· να προχωρήσουμε ολοταχώς μπροστά με την οικονομική και την κοινωνική ανάπτυξη της χώρας.

Ευτυχώς μέσα σε αυτά τα χρόνια έχουμε εκπαιδεύσει έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων που έχουν σήμερα υψηλό βαθμό τεχνικής κατάρτισης και πείρας αποφοίτους πανεπιστημίου και μέσου επιπέδου τεχνικούς. Πώς συγκρίνεται αυτό με ό,τι είχαμε τα πρώτα χρόνια της επανάστασης;

Όταν ο Τσε ήταν επικεφαλής στο Υπουργείο Βιομηχανίας, πόσοι μηχανικοί υπήρχαν στη χώρα, πόσοι τεχνικοί, σχεδιαστές, ερευνητές, επιστήμονες; Τώρα πρέπει να έχουμε είκοσι φορές τον αριθμό που είχαμε τότε, ίσως και περισσότερους. Ποιος ξέρει τι θα κατάφερνεαν μπορούσε να υπολογίσει στη συλλογική εμπειρία όλων αυτών των στελεχών που διαθέτουμε σήμερα.

Ας ρίξουμε μια ματιά μόνο στον τομέα της ιατρικής. Είχαμε τότε 3.000 γιατρούς και τώρα έχουμε 28.000. Κάθε χρόνο αποφοιτούν από τις είκοσι μία ιατρικές σχολές μας τόσοι γιατροί όσο το σύνολο των γιατρών στη χώρα τότε. Τι προνόμιο! Τι δύναμη! Τι ισχύς! Από την επόμενη χρονιά θα αποφοιτούν κάθε χρόνο περισσότεροι γιατροί από όσους είχαν παραμείνει στη χώρα τα πρώτα εκείνα χρόνια.

Θα μπορέσουμε ή όχι να θέσουμε σε εφαρμογή όσα έχουμε αποφασίσει να πράξουμε σήμερα στον χώρο της δημόσιας υγείας; Και τι γιατροί είναι! Εργάζονται στην ύπαιθρο, εργάζονται στα βουνά, πάνε στη Νικαράγουα, πάνε στην Αγκόλα, πάνε στη Μοζαμβίκη,πάνε στην Αιθιοπία, πάνε στο Βιετνάμ, πάνε στην Καμπότζη, πάνε στην άκρη της γης! Αυτοί είναι οι γιατροί που εκπαίδευσε η επανάσταση! [Χειροκροτήματα]

Είμαι βέβαιος ότι ο Τσε θα ήταν περήφανος όχι για τα κακής ποιότητας αγαθά τα οποία φτιάχτηκαν με τόσο κομπογιαννίτικο πνεύμα, αλλά για το μορφωτικό επίπεδο που έχει κατακτήσει σήμερα ο λαός μας, για το τεχνολογικό επίπεδο, για τους εκπαιδευτικούς μας, οι οποίοι πήγαν στη Νικαράγουα και τους άλλους 100.000 που προσφέρθηκαν εθελοντικά να πάνε. Θα ήταν περήφανος για τους γιατρούς μας που είναι διατεθειμένοι να πάνε οπουδήποτε στον κόσμο, για τους τεχνικούς μας, για τους εκατοντάδες χιλιάδες συμπατριώτες μας οι οποίοι έχουν λάβει μέρος σε διεθνιστικές αποστολές! [Χειροκροτήματα]

Είμαι βέβαιος ότι ο Τσε θα ήταν περήφανος γι’ αυτό το πνεύμα, όπως είμαστε όλοι. Αλλά δεν πρέπει να επιτρέψουμε να ποδοπατήσουν τα πόδια μας αυτά που οικοδομήσαμε με τον νου και τις καρδιές μας. [Χειροκροτήματα] Περί αυτού πρόκειται. Με όλους τους πόρους που δημιουργήσαμε, με όλη αυτή τη δύναμη θα πρέπει να πάμε μπροστά και να εκμεταλλευτούμε όλες τις δυνατότητες που δίνει ο σοσιαλισμός και η επανάσταση, για να κινητοποιηθεί ο άνθρωπος και να τραβήξει ο κόσμος μπροστά. Θα ήθελα να ήξερα αν οι καπιταλιστές διαθέτουν ανθρώπους σαν αυτούς που αναφέραμε σήμερα.

Πρέπει να τους δει κανείς ως διεθνιστές και ως εργαζομένους· πρέπει να συζητήσεις μαζί τους για να διαπιστώσεις τον τρόπο με τον οποίο σκέπτονται και αισθάνονται, να διαπιστώσεις πόσο βαθιά αγαπούν τη δουλειά τους. Όχι γιατί είναι εργασιομανείς, αλλά γιατί αισθάνονται την ανάγκη να αναπληρώσουν τον χαμένο χρόνο, τον χρόνο που χάθηκε κατά την επανάσταση, τον χρόνο που χάθηκε στα σχεδόν 60 χρόνια της νεοαποικιακής Δημοκρατίας, τον χρόνο που χάθηκε στους αιώνες της αποικιοκρατίας.

Πρέπει να ανακτήσουμε αυτόν τον χρόνο! Και η σκληρή εργασία είναι ο μόνος τρόπος· όχι να περιμένουμε 100 χρόνια για να χτίσουμε 100 βρεφονηπιακούς σταθμούς στην πρωτεύουσα, όταν στην πραγματικότητα μπορούμε να το κάνουμε πράξη σε δύο· όχι να περιμένουμε 100 χρόνια για να χτίσουμε 350 σε όλη τη χώρα, όταν μπορεί να γίνει με τη δουλειά μας να τους χτίσουμε μέσα σε τρία· όχι να περιμένουμε 100 χρόνια για να επιλύσουμε το οικιστικό πρόβλημα, όταν έχουμε τη δυνατότητα με την εργασία μας νατο πράξουμε, με το χαλίκι, την άμμο, τα υλικά, το τσιμέντο μας, ακόμα και το πετρέλαιο και τον χάλυβα που παράγουν οι εργάτες μας, μέσα σε λίγα χρόνια.

Όπως έλεγα σήμερα το απόγευμα στην τελετή στο νοσοκομείο, το έτος 2000 μάς περιμένει στη γωνία. Πρέπει να θέσουμε φιλόδοξους στόχους για το έτος 2000· όχι για το 3000, ούτε το 2100 ή το 2050 και αν κάποιος το προτείνει, πρέπει να του απαντήσουμε: «Αυτό μπορεί να αρμόζει σε εσένα, αλλά όχι σε εμάς! Όχι σε εμάς που έχουμε αναλάβει την ιστορική αποστολή να χτίσουμε μια καινούργια χώρα, μια καινούργια κοινωνία, την ιστορική αποστολή να πραγματοποιήσουμε μια επανάσταση και να αναπτύξουμε τη χώρα· σε εμάς που είχαμε την τιμή και το προνόμιο, όχι μόνο να προωθήσουμε την ανάπτυξη, αλλά τη σοσιαλιστική ανάπτυξη και να εργαστούμε για μια πιο ανθρώπινη και προηγμένη κοινωνία».

Σε αυτούς που ενθαρρύνουν την τεμπελιά και την επιπολαιότητα, θα πούμε: «Θα ζήσουμε περισσότερο από σένα, όχι απλώς καλύτερα από σένα ή όπως θα ζούσαμε αν όλοι ήταν σαν εσένα. Θα ζήσουμε περισσότερο από σένα και θα είμαστε πιο υγιείς από σένα, γιατί με την τεμπελιά σου θα κάθεσαι όλη μέρα και θα γίνεις παχύσαρκος, θα έχεις καρδιολογικά προβλήματα, αρρώστιες του κυκλοφορικού συστήματος και κάθε λογής άλλα νοσήματα, γιατί η εργασία δεν βλάπτει την υγεία σου, η εργασία προάγει την υγεία, η εργασία προστατεύει την υγεία και η εργασία είναι αυτή η οποία δημιούργησε τον άνθρωπο».

Αυτοί οι άνθρωποι που κατορθώνουν τέτοια πράγματα πρέπει να αποτελούν υπόδειγμα. Θα λέγαμε ότι ανταποκρίνονται απόλυτα στο σύνθημα: «Θα γίνουμε σαν τον Τσε»! Εργάζονται όπως εργαζόταν ο Τσε ή όπως θα εργαζόταν ο Τσε. [Χειροκροτήματα]

Όταν συζητούσαμε σε ποιον χώρο θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί αυτή η τελετή, υπήρχαν πολλοί υποψήφιοι χώροι. Θα μπορούσε να γίνει στην Πλατεία της Επανάστασης στην πρωτεύουσα, σε κάποια από τις επαρχίες, σε ένα από τα πολλά εργοτάξια ή τους χώρους δουλειάς που επιθυμούσαν οι εργαζόμενοι να πάρουν το όνομα του Τσε.

Σκεφτήκαμε αρκετά το θέμα και θυμηθήκαμε αυτό το καινούργιο και σημαντικό εργοστάσιο, το καμάρι του Πινάρ ντελ Ρίο, το καμάρι της χώρας που δίνει το παράδειγμα του τι είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί με πρόοδο, μελέτη και εκπαίδευση σε αυτή την περιφέρεια, η οποία ήταν τόσο παραμελημένη και υποβαθμισμένη στο παρελθόν, και τώρα διαθέτει νέους σε ηλικία εργαζομένους, ικανούς να λειτουργήσουν ένα τόσο περίπλοκο και υπερσύγχρονο εργοστάσιο. Φτάνει μόνο να αναφέρουμε ότι, για να πληρούν τα εργαστήρια όπου τυπώνονται τα κυκλώματα τις απαιτούμενες προδιαγραφές παραγωγής, πρέπει να είναι δέκα φορές πιο καθαρά από μια αίθουσα χειρουργείου. Πόσο σύνθετες κατασκευές, πόση δουλειά χρειάστηκε, με τέτοια ποιότητα και καλό εξοπλισμό! Και τι θαυμάσια δουλειά κάνει εδώ ο κόσμος του Πινάρ ντελ Ρίο! [Χειροκροτήματα]\

Όταν ξεναγηθήκαμε εδώ, μείναμε βαθιά εντυπωσιασμένοι και συζητήσαμε με πολλούς συναγωνιστές, με τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, γι’ αυτό που κάνετε σε τούτο το εργοστάσιο· στη μηχανουργία, η οποία αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς· όσα έχετε κατορθώσει στον τομέα των κατασκευών. Είδαμε το λαμπρό μέλλον που έχει αυτή η βιομηχανία στην κατασκευή εξαρτημάτων πρωτοποριακής τεχνολογίας, γεγονός που έχει μεγάλο αντίκτυπο στην ανάπτυξη και την παραγωγικότητα, στην αυτοματοποίηση των διαδικασιών της παραγωγής.

Όταν είδαμε από πρώτο χέρι το εξαιρετικό εργοστάσιό σας, διαπιστώσαμε ότι οι ιδέες που έχετε αναπτύξει τίθενται σε εφαρμογή μέσα από το εργοστάσιο αυτό, το οποίο θα εξελιχθεί σε ένα τεράστιο σύμπλεγμα πολλών χιλιάδων εργαζομένων, το καμάρι της περιφέρειας και το καμάρι της χώρας.

Στα επόμενα πέντε χρόνια θα επενδυθούν σε αυτό περισσότερα από 100 εκατομμύρια πέσος ώστε να γίνει ένας πραγματικός γίγαντας. Όταν μάθαμε ότι οι εργαζόμενοι επιθυμούσαν να του δώσουν το όνομα του Τσε, επειδή αυτός ενδιαφερόταν τόσο πολύ για τα ηλεκτρονικά, τους υπολογιστές και τα μαθηματικά, η ηγεσία του κόμματός μας αποφάσισε ότι θα έπρεπε η τελετή για την εικοστή επέτειο του θανάτου του Τσε να γίνει εδώ [Χειροκροτήματα] και ότι στο εργοστάσιο θα έπρεπε να δοθεί το δοξασμένο και πολυαγαπημένο όνομα του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. [Χειροκροτήματα]

Γνωρίζω ότι οι εργαζόμενοι του εργοστασίου αυτού, οι νέοι σε ηλικία εργαζόμενοί του, οι πολλές δεκάδες μηχανικοί του, οι εκατοντάδες τεχνικοί του, θα τιμήσουν αυτό το όνομα και θα εργαστούν όπως αρμόζει. Αυτό δεν σημαίνει μόνο να είναι εδώ δεκατέσσερις, δώδεκα ή δέκα ώρες, γιατί συχνά σε ορισμένες δουλειές οκτώ ώρες καλής εργασίας αποτελεί πραγματικό κατόρθωμα. Έχουμε παρατηρήσει συναγωνιστές και συναγωνίστριες, ειδικά πολλές εργαζόμενες γυναίκες, να εργάζονται στη μικροηλεκτροσυγκόλληση, η οποία είναι πραγματικά δύσκολη δουλειά και απαιτεί ακρίβεια και φοβερή συγκέντρωση. Τις είδαμε και είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς μπορούν αυτές οι συναγωνίστριες να εργάζονται οκτώ ώρες κάνοντας αυτή τη δουλειά και να παράγουν καθημερινά έως και 5.000 μονάδες.

Συναγωνιστές και συναγωνίστριες, μη σκεφτείτε ότι είμαστε της γνώμης ότι ο μόνος τρόπος να επιλύουμε προβλήματα είναι να εργαζόμαστε δώδεκα ή δεκατέσσερις ώρες τη μέρα. Υπάρχουν δουλειές όπου δεν μπορείς να εργαστείς δώδεκα ή δεκατέσσερις ώρες. Σε ορισμένα πόστα, ακόμα και οι οκτώ ώρες μπορεί να είναι πολλές. Κάποια μέρα ελπίζουμε ότι όλες οι εργάσιμες μέρες δεν θα είναι ίδιες. Ελπίζουμε ότι σε ορισμένους τομείς αν έχουμε επαρκές προσωπικό, και θα το έχουμε αν απασχολούμε τους εργαζόμενους αποτελεσματικά θα μπορούμε να έχουμε εργάσιμες μέρες των έξι ωρών.

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι, για να είμαστε άξιοι του παραδείγματος και του ονόματος του Τσε, πρέπει να χρησιμοποιεί κανείς την εργάσιμη μέρα με τους σωστούς ρυθμούς, να ενδιαφέρεται για την τήρηση υψηλών προδιαγραφών, να έχει ανθρώπους ικανούς να κάνουν διάφορες εργασίες, να αποφεύγει να έχει πλεονάζον προσωπικό, να εργάζεται με οργανωμένο τρόπο και να αναπτύσσεται η συνείδηση.
Είμαι βέβαιος ότι οι εργαζόμενοι σε αυτό το εργοστάσιο θα φανούν αντάξιοι του ονόματος του Τσε [Χειροκροτήματα], ακριβώς όπως είμαι βέβαιος ότι άξιζε σε αυτή την περιφέρεια να φιλοξενήσει την τελετή της επετείου και ότι θα συνεχίσει να δείχνει ότι είναι άξια.

Αν μένει κάτι να πούμε απόψε είναι ότι, παρά τα προβλήματά μας· παρά το γεγονός ότι, για λόγους που έχουμε αναλύσει στο παρελθόν, διαθέτουμε λιγότερο σκληρό συνάλλαγμα από ποτέ· παρά την ξηρασία· παρά την εντατικοποίηση του ιμπεριαλιστικού αποκλεισμού από τη στιγμή που βλέπω τον λαό μας να ανταποκρίνεται, από τη στιγμή που διαπιστώνω ότι ανοίγονται μπροστά μας όλο και περισσότερες δυνατότητες, νιώθω βέβαιος, νιώθω αισιόδοξος και είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι θα πραγματοποιήσου- με όλα όσα αποφασίσαμε να πράξουμε! [Χειροκροτήματα]

Θα τα πραγματοποιήσουμε με τον λαό, με τις μάζες· θα τα πραγματοποιήσουμε με αρχές, με την περηφάνια και την τιμή κάθε μέλους του κόμματος, κάθε εργαζομένου, κάθε νέου, κάθε αγρότη και διανοούμενου!

Με περηφάνια δηλώνω ότι τιμούμε αντάξια τον Τσε και ότι αυτός είναι πιο ζωντανός από ποτέ, το ίδιο είναι και η πατρίδα! Αν αυτός είναι ένας πιο ισχυρός από ποτέ αντίπαλος του ιμπεριαλισμού, η πατρίδα μας θα είναι επίσης πιο ισχυρή από ποτέ ενάντια στον ιμπεριαλισμό και στη σάπια ιδεολογία του! [Χειροκροτήματα] Και αν κάποτε επιλέξαμε τον δρόμο της επανάστασης, μιας επανάστασης σοσιαλιστικής και κομμουνιστικής, τον δρόμο της οικοδόμησης του κομμουνισμού, σήμερα είμαστε πιο περήφανοι που επιλέξαμε αυτόν τον δρόμο, γιατί είναι ο μόνος που μπορεί να αναδείξει ανθρώπους σαν τον Τσε και έναν λαό που αποτελείται από εκατομμύρια άντρες και γυναίκες ικανούς να είναι σαν τον Τσε! [Χειροκροτήματα]

Όπως έλεγε ο [Χοσέ] Μαρτί, μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι χωρίς αξιοπρέπεια, υπάρχουν όμως και άνθρωποι που σηκώνουν στις πλάτες τους την αξιοπρέπεια πολλών ανθρώπων! Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε ότι υπάρχουν άνθρωπο οι οποίοι σηκώνουν στις πλάτες τους την αξιοπρέπεια όλου του κόσμου, και ένας από αυτούς ήταν ο Τσε!

Πατρίδα ή θάνατος!
Θα νικήσουμε!

Η ομιλία αυτή εκφωνήθηκε στις 8 Οκτώβρη 1987 στην κεντρική τελετή για την εικοστή επέτειο του θανάτου του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρονικών εξαρτημάτων της πόλης Πινάρ ντελ Ρίο που είχε πρόσφατα ανοίξει τις πύλες του. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Γκράνμα, όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας στο φύλλο της 12 Οκτώβρη 1987. Το παρόν αναδημοσιεύεται από το βιβλίο του Κάρλος Ταμπλάδα “Η πολιτική οικονομία της οικοδόμησης του σοσιαλισμού” (Εκδόσεις Διεθνές Βήμα, 2014). 

Συνέχεια από ‘Α Μέρος.

Η επανάστασή μας αποτελεί παράδειγμα του τι σημαίνει πίστη στον άνθρωπο, αφού η επανάστασή μας ξεκίνησε από το μηδέν, από το τίποτα. Δεν διαθέταμε ούτε ένα όπλο, δεν διαθέταμε ούτε ένα λεπτό του πέσο, ακόμα και οι άντρες που ξεκίνησαν τον αγώνα ήταν άγνωστοι, και όμως αντιμετωπίσαμε όλη εκείνη τη δύναμη, αντιμετωπίσαμε τα εκατοντάδες εκατομμύρια πέσος τους, αντιμετωπίσαμε τους χιλιάδες στρατιώτες και η επανάσταση νίκησε, επειδή είχαμε πίστη στον άνθρωπο. Όχι μόνο καταφέραμε να νικήσουμε, αλλά και να αντιμετωπίσουμε την αυτοκρατορία και να φτάσουμε ως εδώ, λίγο πριν από τη γιορτή της εικοστής ένατης επετείου της επανάστασης.

Πώς θα μπορούσαμε να τα πραγματοποιήσουμε όλα αυτά, αν δεν είχαμε πίστη στον άνθρωπο; Ο Τσε είχε μεγάλη πίστη στον άνθρωπο ενώ ταυτόχρονα ήταν ρεαλιστής. Ο Τσε δεν απέρριπτε τα υλικά κίνητρα. Τα θεωρούσε αναγκαία στη μεταβατική περίοδο, κατά την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Αλλά ο Τσε έδινε μεγάλη σημασία όλο και περισσότερη σημασία στον παράγοντα συνείδηση, στον ηθικό παράγοντα.

Ταυτόχρονα, θα αποτελούσε καρικατούρα του Τσε να πιστεύαμε ότι δεν ήταν ρεαλιστής και δεν ήταν εξοικειωμένος με την πραγματικότητα μιας κοινωνίας και ενός λαού που είχαν μόλις αναδυθεί από τον καπιταλισμό.

Αλλά ο Τσε ήταν περισσότερο γνωστός ως ένας άνθρωπος της δράσης, ένας στρατιώτης, ένας ηγέτης, ένας στρατιωτικός, ένας αντάρτης, ένα πρόσωπο υποδειγματικό που ήταν πάντοτε πρώτο σε όλα· ένας άνθρωπος που δεν απαιτούσε ποτέ από τους άλλους να κάνουν κάτι το οποίο δεν θα ήταν διατεθειμένος να κάνει ίδιος· ένα υπόδειγμα άντρα ενάρετου, έντιμου, αγνού, θαρραλέου, αλληλέγγυου. Για όλες αυτές τις αρετές τον θυμόμαστε και μέσα σε αυτές τον αναγνωρίζουμε.

Ο Τσε ήταν βαθύς στοχαστής και είχε την εξαιρετική ευκαιρία κατά τα πρώτα χρόνια της επανάστασης να ερευνήσει πολύ σημαντικές πλευρές της οικοδόμησης του σοσιαλισμού γιατί, με τις ικανότητες που είχε, όποτε χρειαζόταν ένα άτομο να κάνει μια σημαντική δουλειά, ο Τσε ήταν πάντα εκεί. Ήταν πραγματικά πολυσχιδής και εκπλήρωνε οποιοδήποτε καθήκον τού ανέθεταν με απόλυτη σοβαρότητα και ευθύνη.

Ήταν στο INRA [Εθνικό Ινστιτούτο Αγροτικής Μεταρρύθμισης] και διεύθυνε έναν περιορισμένο αριθμό βιομηχανιών, σε μια περίοδο που οι βασικές βιομηχανίες δεν είχαν ακόμη εθνικοποιηθεί και μόνο ορισμένα εργοστάσια τελούσαν υπό κατάληψη. Ήταν επίσης επικεφαλής της Εθνικής Τράπεζας, άλλη μία από τις ευθύνες που ανέλαβε να εκτελέσει. Υπήρξε επίσης επικεφαλής του Υπουργείου Βιομηχανίας, όταν αυτό ιδρύθηκε ως οργανισμός. Όταν είχαν πλέον εθνικοποιηθεί σχεδόν όλα τα εργοστάσια και έπρεπε να οργανωθούν τα πάντα, να διατηρηθεί η παραγωγή, ο Τσε ανέλαβε το καθήκον αυτό, όπως είχε αναλάβει τόσα άλλα. Το έκανε με απόλυτη αφοσίωση, εργαζόμενος μέρα νύχτα, τα Σάββατα και τις Κυριακές, όλες τις ώρες, και πραγματικά είχε σκοπό να λύσει προβλήματα με τεράστιες προεκτάσεις.

Τότε ήταν που καταπιάστηκε με το έργο να εφαρμόσει τις αρχές του μαρξισμού-λενινισμού στην οργάνωση της παραγωγής, έτσι όπως αυτός τις αντιλαμβανόταν, έτσι όπως ο ίδιος τις έβλεπε. Αφιέρωσε χρόνια σε αυτή την προσπάθεια· μίλησε και έγραψε πολύ πάνω σε όλα αυτά τα ζητήματα και πράγματι κατόρθωσε να αναπτύξει μια αρκετά λεπτομερή και εμβριθή θεωρία πάνω στον τρόπο με τον οποίο, κατά τη γνώμη του, έπρεπε να οικοδομηθεί ο σοσιαλισμός και να προχωρήσουμε προς μια κομμουνιστική κοινωνία.

Πρόσφατα συγκεντρώθηκαν όλες αυτές οι ιδέες σε ένα βιβλίο που έγραψε ένας οικονομολόγος, το οποίο και βραβεύτηκε από το Casa de las Americas. Ο συγγραφέας έχει επάξια συγγεντρώσει, μελετήσει και παρουσιάσει, σε ένα βιβλίο, όλη την ουσία της οικονομικής σκέψης του Τσε, που συνέλλεξε από πολλά υλικά, γραπτά ή προφορικά, άρθρα και ομιλίες, σχετικά με το καίριο ζήτημα της οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Ο τίτλος του βιβλίου είναι Η οικονομική σκέψη του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα.

Έχουν γραφτεί τόσα πολλά αφιερώματα στις άλλες αρετές του, ενώ αυτή η πλευρά του, κατά τη γνώμη μου, έχει σε μεγάλο βαθμό αγνοηθεί στη χώρα μας. Ο Τσε είχε αναπτύξει πραγματικά εμβριθείς, θαρραλέες, τολμηρές ιδέες, οι οποίες ξεχώριζαν από πολλά χιλιοπερπατημένα μονοπάτια.

Στην ουσία, όμως, στην ουσία! ο Τσε ήταν ριζικά αντίθετος με τη χρήση και την ανάπτυξη καπιταλιστικών οικονομικών νόμων και καπιταλιστικών κατηγοριών στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Υποστήριζε κάτι στο οποίο έχουμε συχνά επιμείνει: Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού δεν είναι μόνο ζήτημα παραγωγής και διανομής του πλούτου· είναι επίσης ζήτημα διαπαιδαγώγησης και συνείδησης. Ο Τσε ήταν κάθετα αντίθετος στη χρήση αυτών των κατηγοριών που έχουν μεταφερθεί από τον καπιταλισμό στον σοσιαλισμό, ως εργαλεία για την οικοδόμηση της νέας κοινωνίας.

Σε μια δεδομένη στιγμή, ορισμένες από τις ιδέες του Τσε ερμηνεύτηκαν λανθασμένα και ακόμη περισσότερο εφαρμόστηκαν λανθασμένα. Βέβαια, δεν έγινε ποτέ σοβαρή προσπάθεια να εφαρμοστούν στην πράξη και ήρθε μια εποχή όπου άρχισαν να επιβάλλονται ιδέες διαμετρικά αντίθετες προς την οικονομική σκέψη του Τσε.

Δεν είναι αυτή εδώ η κατάλληλη στιγμή να εμβαθύνουμε στο θέμα. Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα να εκφράσω μια σκέψη: Σήμερα, στην εικοστή επέτειο από τον θάνατο του Τσε· σήμερα, ενώ βρισκόμαστε στη μέση μιας βαθύτατης διαδικασίας επανόρθωσης στην οποία εμπλεκόμαστε όλοι, κατανοούμε πλήρως ότι επανόρθωση δεν σημαίνει εξτρεμισμός, ότι επανόρθωση δεν είναι δυνατό να σημαίνει ιδεαλισμός, ότι για κανένα λόγο δεν πρέπει να σημαίνει έλλειψη ρεαλισμού, ότι επανόρθωση δεν μπορεί ούτε να υποδηλώνει απότομες αλλαγές.

Όπως είπα νωρίτερα, επανόρθωση σημαίνει να αναζητούμε νέες λύσεις σε παλιά προβλήματα, διορθώνοντας πολλές αρνητικές τάσεις που αναπτύσσονταν · ότι η επανόρθωση περιλαμβάνει την ορθότερη χρήση του συστήματος και των μηχανισμών που διαθέτουμε σήμερα, ένα Σύστημα Οικονομικής Διαχείρισης και Σχεδιασμού το οποίο, όπως είπαμε στη συνεδρίαση των επιχειρήσεων, ήταν ένα άλογο κουτσό, ψωριάρικο με πολλές πληγές τις οποίες θεραπεύαμε με ιώδιο και γράφαμε φάρμακα, βάζαμε λάμες στο ένα πόδι και έτσι τακτοποιούσαμε, κουτσά στραβά, το σακάτικο άλογο. Είπα τότε ότι αυτό που οφείλουμε να κάνουμε τώρα είναι να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε αυτό το άλογο, γνωρίζοντας τις κακές του συνήθειες, τους κινδύνους που διατρέχουμε, πως κλοτσάει και τινάζεται για να ρίξει τον καβαλάρη, και να προσπαθήσουμε να το κατευθύνουμε στον δικό μας δρόμο και όχι να πάμε εκεί όπου θέλει αυτό να μας πάει. Προτείναμε ότι πρέπει πια να πάρουμε τα γκέμια στα χέρια μας! [Χειροκροτήματα]

Αυτά είναι πολύ σοβαρά, πολύ σύνθετα ζητήματα και με αυτά δεν έχουμε την πολυτέλεια να πυροβολούμε στα τυφλά και ούτε να μπούμε σε κανενός είδους περιπέτεια. Κάτι αξίζει η εμπειρία τόσων ετών την οποία αρκετοί από εμάς είχαμε το προνόμιο να αποκτήσουμε μέσα από μια επαναστατική διαδικασία. Γι’ αυτόν τον λόγο λέμε σήμερα ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να εκπληρώνουμε το πλάνο από την άποψη της χρηματικής αξίας και μόνο· πρέπει επίσης να το εκπληρώνουμε από την άποψη των αγαθών τα οποία παράγονται. Το απαιτούμε κατηγορηματικά και οποιοσδήποτε ενεργεί διαφορετικά πρέπει να φεύγει από τη θέση του χωρίς καθυστέρηση, γιατί δεν υπάρχει άλλη επιλογή! [Χειροκροτήματα]

Υποστηρίζουμε ότι όλα τα έργα πρέπει να ξεκινούν και να τελειώνουν γρήγορα, έτσι ώστε να μην επαναληφθεί ποτέ αυτό που μας συνέβη εξαιτίας των κακών συνηθειών του κουτσού μας αλόγου: αυτή η δουλειά, να σκάβουμε και να θεμελιώνουμε μερικές κολόνες, επειδή αυτό αξίζει πολλά, και μετά να μην τελειώνουμε το κτίριο, επειδή αυτό αξίζει λίγα· αυτή η τάση να λέμε: «εκπληρώσαμε το πλάνο όσον αφορά την αξία, αλλά δεν τελειώσαμε ούτε ένα κτίριο», με την οποία αναγκαζόμασταν να σπαταλάμε εκατοντάδες εκατομμύρια, δισεκατομμύρια χωρίς να τελειώνουμε ποτέ τίποτα.

Μας πήρε δεκατέσσερα χρόνια να χτίσουμε ένα ξενοδοχείο! Δεκατέσσερα χρόνια, σπαταλώντας σιδερόβεργες, άμμο, χαλίκι, τσιμέντο, ελαστικά, βενζίνη και ανθρώπινο δυναμικό, πριν μπορέσει η χώρα να εισπράξει ούτε ένα λεπτό του πέσο από τη χρήση του ξενοδοχείου. Μας πήρε έντεκα χρόνια για να τελειώσει το νοσοκομείο μας εδώ στο Πινάρ ντελ Ρίο! Είναι αλήθεια ότι στο τέλος τελείωσε και μάλιστα τελείωσε καλά, αλλά τέτοιου είδους περιστατικά δεν πρέπει να συμβούν ποτέ ξανά.

Οι μικρομπριγάδες, οι οποίες διαλύθηκαν για χάρη τέτοιων μηχανισμών, ξαναγεννιούνται τώρα, σαν φοίνικες από τις στάχτες τους και μας δείχνουν το πραγματικό νόημα αυτού του μαζικού κινήματος, το νόημα αυτού του επαναστατικού δρόμου για την επίλυση των προβλημάτων που οι θεωρητικοί, οι τεχνοκράτες, αυτοί οι οποίοι δεν έχουν πίστη στον άνθρωπο και αυτοί οι οποίοι πιστεύουν στον καπιταλισμό της δεκάρας, είχαν φρενάρει και αποδιοργανώσει. Έτσι μας οδηγούσαν σε επικίνδυνες καταστάσεις.

Στην πρωτεύουσα, όπου πρωτοαναπτύχθηκαν οι μικρομπριγάδες και μας πικραίνει πολύ η σκέψη ότι πριν από δεκαπέντε χρόνια είχαμε βρει μια άριστη λύση για ένα τόσο ζωτικό πρόβλημα, διαλύθηκαν όταν βρίσκονταν στο απόγειό τους. Και έτσι στην πρωτεύουσα δεν είχαμε το ανθρώπινο δυναμικό ούτε για χτίσουμε κατοικίες· έτσι, τα προβλήματα συσσωρεύονταν, με δεκάδες χιλιάδες αναστηλωμένα σπίτια να κινδυνεύουν να καταρρεύσουν και να σκοτωθούν άνθρωποι.

Τώρα οι μικρομπριγάδες αναγεννήθηκαν και στην πρωτεύουσα υπάρχουν ήδη περισσότερα από 20.000 μέλη μικρομπριγάδων. Δεν βρίσκονται σε αντίθεση με το κουτσό μας άλογο, με το Σύστημα Οικονομικής Διαχείρισης και Σχεδιασμού, γιατί απλώς τα μέλη των μπριγάδων πληρώνονται από το εργοστάσιο ή όποιον άλλο χώρο εργασίας τους στέλνει στο εργοτάξιο, ενώ ο μισθός του μέλους της μικρομπριγάδας αποδίδεται στο εργοστάσιο ή στον χώρο εργασίας από το κράτος. Η διαφορά είναι ότι εκεί που ο μικρομπριγαδίστας θα εργαζόταν κανονικά πέντε ή έξι ώρες, στη μικρομπριγάδα εργάζεται δέκα, έντεκα ή δώδεκα ώρες κάνοντας τη δουλειά δύο ή τριών ανθρώπων και η επιχείρηση εξοικονομεί χρήματα.

Ο καπιταλιστής της δεκάρας δεν μπορεί να πει ότι καταστρέφεται η επιχείρησή του. Αντίθετα, μπορεί να πει: «Βοηθούν την επιχείρηση. Κάνω τη δουλειά με τριάντα, σαράντα ή πενήντα λιγότερους ανθρώπους και ξοδεύω λιγότερα σε μισθούς». Μπορεί να πει: «Θα είμαι κερδοφόρος ή, τουλάχιστον, θα χάνω λιγότερα χρήματα· θα μοιράσω περισσότερα χρηματικά βραβεία και πριμ, μιας και τα έξοδα για μισθούς θα περιοριστούν». Οργανώνει καλύτερα την παραγωγή, βρίσκει σπίτια για τη συλλογικότητα των εργαζομένων οι οποίοι, με τη σειρά τους, είναι πιο ευχαριστημένοι γιατί έχουν σπίτια έτοιμα. Οικοδομούνται κοινωνικά έργα, όπως ειδικά σχολεία, πολυκλινικές, παιδικοί σταθμοί για τα παιδιά των εργαζόμενων γυναικών, για την οικογένεια.

Με λίγα λόγια, κάνουμε τώρα τόσα πολλά εξαιρετικά χρήσιμα πράγματα, τα οποία το κράτος τα προχωρά χωρίς να ξοδεύει ούτε ένα λεπτό του πέσο παραπάνω για μισθούς. Αυτά είναι πραγματικά θαύματα! Θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε τους καπιταλιστές της δεκάρας και τους κερδοσκόπους οι οποίοι έχουν τυφλή εμπιστοσύνη στους μηχανισμούς και στις καπιταλιστικές κατηγορίες: Μπορείτε να πραγματοποιήσετε ένα τέτοιο θαύμα; Θα καταφέρνατε να χτίσετε στην πρωτεύουσα 20.000 κατοικίες χωρίς να ξοδέψετε ούτε ένα λεπτό του πέσο παραπάνω σε μισθούς; Θα μπορούσατε να χτίσετε σε έναν χρόνο πενήντα παιδικούς σταθμούς, χωρίς να ξοδέψετε ούτε ένα λεπτό του πέσο παραπάνω σε μισθούς, όταν στο πενταετές πλάνο προβλεπόταν να χτιστούν μόλις πέντε και δεν χτίστηκαν ούτε αυτά, ενώ 19.500 μητέρες περίμεναν μια θέση για τα παιδιά τους την οποία δεν έβλεπαν ποτέ να ανοίγει.

Με αυτούς τους ρυθμούς, θα σας έπαιρνε 100 χρόνια! Έως τότε θα είχαν πεθάνει και ευτυχώς, το ίδιο θα είχαν πάθει και όλοι οι τεχνοκράτες, οι καπιταλιστές της δεκάρας και οι γραφειοκράτες οι οποίοι εμποδίζουν την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. [Χειροκροτήματα] Θα είχαν πεθάνει, χωρίς να δουν ποτέ τους τον εκατοστό παιδικό σταθμό.

Οι εργαζόμενοι της πρωτεύουσας θα έχουν τους 100 παιδικούς σταθμούς σε δύο χρόνια και οι εργαζόμενοι σε όλη τη χώρα θα έχουν 300 περίπου που χρειάζονται, σε τρία χρόνια. Αυτό θα φέρει εύκολα το σύνολο των εγγραφών σε παιδικούς σταθμούς στις 70.000 με 80.000, χωρίς να πληρωθεί σε μισθούς ούτε ένα λεπτό του πέσο παραπάνω ή να προσληφθούν επιπλέον εργαζόμενοι, ενώ με τους ρυθμούς που προχωρούσαμε, με πλεονάζον προσωπικό παντού, θα καταλήγαμε να εισαγάγουμε εργαζόμενους από την Τζαμάικα, την Αϊτή, κάποιο νησί της Καραϊβικής ή από κάποιο άλλο μέρος του κόσμου. Προς τα εκεί βαδίζαμε.

Φαίνεται ότι στην πρωτεύουσα σήμερα ο ένας στους οκτώ εργαζόμενους μπορεί να κινητοποιηθεί, είμαι βέβαιος. Αυτό δεν είναι απαραίτητο, γιατί δεν θα υπήρχαν αρκετά υλικά για να πιάσουν δουλειά 100.000 άνθρωποι, εργαζόμενοι στην Αβάνα, κάνοντας ο καθένας τη δουλειά τριών. Βλέπουμε εντυπωσιακά παραδείγματα κατορθωμάτων εργασίας, και αυτό επιτυγχάνεται με μαζικές μεθόδους, με επαναστατικές μεθόδους, με κομμουνιστικές μεθόδους, συνδυάζοντας τα συμφέροντα ανθρώπων οι οποίοι βρίσκονται σε ανάγκη με τα συμφέροντα των εργοστασίων και τα συμφέροντα της κοινωνίας συνολικά.

Δεν θέλω να κρίνω διάφορες θεωρίες, αν και έχω τις δικές μου και γνωρίζω σε ποια πράγματα πιστεύω και σε ποια δεν πιστεύω και δεν μπορώ να πιστέψω. Τα ζητήματα αυτά συζητιούνται συχνά σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο. Το μόνο που ζητώ, με κάθε σεμνότητα, στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας επανόρθωσης, στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας και αυτού του αγώνα στον οποίο θα συνεχίσουμε, όπως ήδη έχουμε εξηγήσει, με το κουτσό μας το άλογο, όσο μπορεί ακόμη να βαδίζει, αν βαδίζει, και μέχρι να μπορέσουμε να το πετάξουμε στην άκρη και να το αντικαταστήσουμε με ένα άλογο καλύτερο, καθώς θεωρώ ότι τίποτε το καλό δεν γίνεται βεβιασμένα, δίχως ανάλυση και βαθιά σκέψη, αυτό το οποίο ζητώ με κάθε σεμνότητα σε αυτή την εικοστή επέτειο, είναι να γίνει γνωστή η οικονομική σκέψη του Τσε· [Χειροκροτήματα] να γίνει γνωστή εδώ, στη Λατινική Αμερική, στον κόσμο, στον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο, στον Τρίτο Κόσμο και στον σοσιαλιστικό κόσμο. Να γίνει γνωστή και εκεί!

Όπως εμείς εδώ μελετάμε πολλά κείμενα όλων των ειδών και πολλά εγχειρίδια, έτσι θα πρέπει να γίνει γνωστή και η οικονομική σκέψη του Τσε στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο. Να γίνει γνωστή! [Χειροκροτήματα]

Δεν λέω ότι πρέπει να την υιοθετήσουν, δεν χρειάζεται να εμπλακούμε σε κάτι τέτοιο. Καθένας πρέπει να υιοθετεί τη σκέψη, τη θεωρία, τη θέση την οποία κρίνει καταλληλότερη, αυτή που του ταιριάζει καλύτερα, σύμφωνα με την κρίση κάθε χώρας. Σέβομαι απόλυτα το δικαίωμα κάθε χώρας να εφαρμόζει τη μέθοδο ή τα συστήματα τα οποία θεωρεί κατάλληλα· το σέβομαι απολύτως!

Σε μια πολιτισμένη χώρα, σε έναν πολιτισμένο κόσμο, σε έναν κόσμο στον οποίο οι ιδέες συζητιούνται, ζητώ απλώς να γίνουν γνωστές οι οικονομικές θεωρίες του Τσε. [Χειροκροτήματα] Ζητώ ειδικά από τους φοιτητές των οικονομικών σχολών, από τις οποίες έχουμε πολλούς και διαβάζουν κάθε λογής μπροσούρες, εγχειρίδια, θεωρίες για τους διάφορους τύπους και τις αρχές του καπιταλισμού, να αρχίσουν επίσης να μελετούν την οικονομική σκέψη του Τσε, έτσι ώστε να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους.

Θα ήταν αφέλεια να πιστεύαμε ότι υπάρχει μόνο ένας τρόπος να γίνουν τα πράγματα, ότι μόνο αυτός ο τρόπος υπάρχει ο οποίος και προέκυψε από μια συγκεκριμένη εμπειρία, σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο και μέσα από ειδικές ιστορικές περιστάσεις. Αυτό που ζητώ, αυτό που περιορίζομαι να ζητήσω, είναι λίγη περισσότερη κουλτούρα, η οποία να συνίσταται στη γνώση άλλων απόψεων, απόψεων που είναι τόσο σεβαστές, τόσο άξιες και τόσο συγκροτημένες όσο οι απόψεις του Τσε. [Χειροκροτήματα]

Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι οι μελλοντικοί μας οικονομολόγοι, ότι οι μελλοντικές γενιές μας θα δρουν, θα ζουν και θα αναπτύσσονται όπως άλλο ένα είδος μικρού ζώου· σε αυτή την περίπτωση, όπως ένα μουλάρι το οποίο φοράει εκείνες τις παρωπίδες, που δεν το άφηναν να βλέπει στο πλάι· μουλάρια, που το μόνο που βλέπουν είναι το χορτάρι και το καρότο που κρέμονται μπροστά τους. Όχι! Θα ήθελα να διαβάζουν, όχι μόνο για να μεθούν με ορισμένες ιδέες, αλλά για να εξετάζουν και άλλες, να τις αναλύουν και να τις επεξεργάζονται.

Γιατί, αν μιλούσαμε με τον Τσε και του λέγαμε: «Κοίτα, μας συνέβησαν αυτά», όλα αυτά τα πράγματα που εξέθεσα νωρίτερα, αυτά που έγιναν στα κατασκευαστικά έργα, στη γεωργία, στη βιομηχανία, αυτά που συνέβησαν πράγματι στην παραγωγή αγαθών, την ποιότητα της εργασίας και άλλα, ο Τσε θα είχε πει: «Είναι ακριβώς όπως τα είχα πει, είναι όπως τα είπα». Θα έλεγε: «Σας είχα προειδοποιήσει. Αυτό που συμβαίνει είναι ακριβώς αυτό που πίστευα ότι θα συμβεί», γιατί απλώς έτσι έχουν τα πράγματα. [Χειροκροτήματα]

Θέλω ο λαός μας να είναι ένας λαός ιδεών, εννοιών. Θέλω να αναλύσει αυτές τις ιδέες, να τις επεξεργαστεί και, αν το θελήσει, να τις συζητήσει. Θεωρώ ότι τα ζητήματα αυτά είναι θεμελιώδη.

Είναι πιθανόν ορισμένες από τις ιδέες του Τσε να είναι στενά δεμένες με τα αρχικά στάδια της επανάστασης· για παράδειγμα, η πεποίθησή του ότι, όταν ένας εργαζόμενος υπερκαλύπτει τον στόχο παραγωγής, οι αποδοχές του δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τις αποδοχές ενός εργαζόμενου της αμέσως ανώτερης μισθολογικής βαθμίδας. Αυτό που ήθελε ο Τσε ήταν ο εργαζόμενος να μελετά και συνέδεσε το σκεπτικό του με την ιδέα ότι ο λαός μας, που είχε τότε φτωχή μόρφωση και λιγοστή τεχνική κατάρτιση, έπρεπε να μελετήσει. Σήμερα ο λαός μας έχει πολύ καλύτερη κατάρτιση, είναι πολύ πιο μορφωμένος. Θα μπορούσαμε να το συζητήσουμε αν θα έπρεπε τώρα να κερδίζει τα ίδια ή και περισσότερα από την αμέσως ανώτερη μισθολογική βαθμίδα. Θα μπορούσαμε να συζητήσουμε ζητήματα πιο κοντά στη σημερινή πραγματικότητα, στην πραγματικότητα ενός πολύ πιο μορφωμένου λαού, ενός λαού με πολύ καλύτερη τεχνική κατάρτιση, αν και δεν πρέπει ποτέ να παραιτηθούμε από την ιδέα της συνεχούς βελτίωσης του τεχνικού και εκπαιδευτικού μας επιπέδου.

Όμως, πολλές από τις απόψεις του Τσε είναι απόλυτα επίκαιρες σήμερα, απόψεις χωρίς τις οποίες, είμαι πεπεισμένος, δεν είναι δυνατόν να οικοδομηθεί ο κομμουνισμός, όπως η άποψή του ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να διαφθείρεται· ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει ποτέ να αποξενώνεται· η άποψή του ότι χωρίς συνείδηση, παράγοντας απλώς πλούτο, δεν είναι δυνατό να οικοδομηθεί ο σοσιαλισμός ως μια ανώτερη κοινωνία και ότι ο κομμουνισμός δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να οικοδομηθεί έτσι. [Χειροκροτήματα]

Πιστεύω ότι πολλές από τις αντιλήψεις του Τσε –πολλές από τις αντιλήψεις του!– είναι πολύ επίκαιρες σήμερα.

Αν γνωρίζαμε, αν είχαμε αφομοιώσει την οικονομική σκέψη του Τσε, θα ήμασταν εκατό φορές πιο ετοιμοπόλεμοι, πράγμα που σημαίνει ότι θα ξέραμε καλύτερα να ιππεύαμε το άλογο και όποτε το άλογο ήθελε να στρίψει δεξιά ή αριστερά, όπου ήθελε να στρίψει παρόλο που, μην ξεχνάτε, αυτό εδώ ήταν ένα «δεξιό» άλογο θα ξέραμε να του τραβήξουμε δυνατά τα γκέμια και να το φέρουμε πίσω στον σωστό δρόμο και όποτε αυτό αρνιόταν να κινηθεί, θα ξέραμε να χρησιμοποιούμε δυνατά τα σπιρούνια. [Χειροκροτήματα]

Θεωρώ ότι ένας καβαλάρης, δηλαδή ένας οικονομολόγος, δηλαδή ένα κομματικό στέλεχος, δηλαδή ένα διοικητικό στέλεχος, οπλισμένο με τις απόψεις του Τσε, θα ήταν καλύτερα εφοδιασμένο να οδηγήσει το άλογο στον σωστό δρόμο.

Και μόνο η εξοικείωση με τη σκέψη του Τσε, μόνο να γνώριζε τις απόψεις του, θα του έδινε τη δυνατότητα να πει: «Την έχω άσχημα εδώ, τα πάω άσχημα εκεί, αυτό είναι συνέπεια αυτού, εκείνου ή του άλλου», αρκεί το σύστημα και οι μηχανισμοί για να οικοδομήσουμε τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό να αναπτύσσονται πραγματικά και να βελτιώνονται.

Το λέω αυτό γιατί είναι βαθύτατη πεποίθησή μου ότι, αν η σκέψη του παραμείνει άγνωστη, θα είναι πολύ δύσκολο να πάμε πολύ μακριά, να υλοποιήσουμε τον πραγματικό σοσιαλισμό, τον πραγματικό επαναστατικό σοσιαλισμό, τον σοσιαλισμό με σοσιαλιστές, τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό με κομμουνιστές. Είμαι βαθύτατα πεπεισμένος ότι θα ήταν έγκλημα να αγνοήσουμε αυτές τις αντιλήψεις. Αυτό είναι το ζήτημα που σας θέτω.

Έχουμε αρκετή εμπειρία ώστε να γνωρίζουμε πώς να αντιμετωπίζουμε καταστάσεις· και στις απόψεις και τη σκέψη του Τσε υπάρχουν εξαιρετικά πολύτιμες, τεράστιας αξίας αρχές, οι οποίες υπερβαίνουν την εικόνα που έχουν πολλοί άνθρωποι για τον Τσε ως ένα θαρραλέο, ηρωικό, αγνό άνθρωπο, τον Τσε ως άγιο εξαιτίας των αρετών του, ως μάρτυρα εξαιτίας της ανιδιοτέλειας και του ηρωισμού του. Ο Τσε ήταν επίσης ένας επαναστάτης, ένας στοχαστής, ένας θεωρητικός, ένας άνθρωπος των μεγάλων ιδεών, ο οποίος είχε την ικανότητα να επεξεργάζεται με μεγάλη συνέπεια μεθόδους και αρχές που είναι αναμφισβήτητα απαραίτητες στον δρόμο της επανάστασης.

Οι καπιταλιστές είναι πανευτυχείς όταν ακούν τον κόσμο να μιλάει για ενοίκια, κέρδη, επιτόκια, πριμ, σούπερ πριμ· όταν ακούν να γίνεται λόγος για αγορές, για την προσφορά και τη ζήτηση ως στοιχεία που ρυθμίζουν την παραγωγή και προωθούν την ποιότητα, την αποδοτικότητα και όλα αυτά τα πράγματα. Γιατί σκέφτονται: «Τώρα μιλάν τη δική μου γλώσσα, αυτή είναι η δική μου φιλοσοφία, αυτό είναι το δικό μου δόγμα», και χαίρονται όταν ο σοσιαλισμός ασχολείται με τέτοια πράγματα, γιατί γνωρίζουν ότι αποτελούν απαραίτητα στοιχεία της θεωρίας, των νόμων και των κατηγοριών του καπιταλισμού.

Αρκετοί καπιταλιστές ασκούν κριτική σε εμάς τους ίδιους· προσπαθούν να κάνουν τον κόσμο να πιστέψει ότι οι Κουβανοί επαναστάτες δεν είναι ρεαλιστές, ότι πρέπει να ενδώσουμε και εμείς στο δέλεαρ του καπιταλισμού· γι’αυτό στρέφουν πάνω μας τα πυρά τους. Θα δούμε, όμως, πόσο μακριά θα φτάσουμε, συνεχίζοντας να προχωράμε καβάλα στο γερασμένο κουτσό άλογό μας, το γεμάτο πληγές, αλλά με σωστή καθοδήγηση, για όσο διάστημα δεν διαθέτουμε τίποτε καλύτερο από αυτό το γερασμένο παλιάλογο. Θα δούμε πόσο μακριά θα φτάσουμε στη διαδικασία επανόρθωσης με τα μέτρα τα οποία παίρνουμε τώρα.

Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που σε τούτη την εικοστή επέτειο κάνω έκκληση στα μέλη του κόμματος, στους νέους, στους φοιτητές μας, στους οικονομολόγους μας να μελετήσουμε και να εξοικειωθούμε με την πολιτική και την οικονομική σκέψη του Τσε.

Ο Τσε είναι μια μορφή με τεράστιο κύρος. Ο Τσε είναι μια μορφή που η επιρροή της όλο και μεγαλώνει. Δεν χρειάζεται να πούμε ότι αυτοί που αισθάνονται απογοήτευση ή τολμούν να πολεμήσουν τις απόψεις του Τσε ή χρησιμοποιούν ορισμένους όρους για να περιγράψουν τον Τσε ή τον απεικονίζουν ως ονειροπόλο, ως άνθρωπο που δεν είχε επαφή με την πραγματικότητα, δεν αξίζουν τον σεβασμό κανενός επαναστάτη. Γι’ αυτό θέλουμε οι νέοι μας να κατέχουν αυτό το εργαλείο, να χειρίζονται αυτό το όπλο, ακόμη και αν, για την ώρα, χρησιμεύει μόνο για να προτρέπει και να λέει: Μην ακολουθείς τον λάθος δρόμο τον οποίο προέβλεψε ο Τσε· ακόμα και αν χρησιμεύει μόνο για να εμπλουτίζουμε τις γνώσεις μας· ακόμα και αν χρησιμεύει μόνο για να μας αναγκάσει να ψάξουμε πιο πέρα ή να εμβαθύνουμε την επαναστατική μας σκέψη.

Ειλικρινά πιστεύω ότι περισσότερο και από αυτή την τελετή, περισσότερο και από τις επίσημες εκδηλώσεις, περισσότερο και από όλες τις τιμές, ο καλύτερος, πραγματικά, φόρος τιμής στον Τσε είναι αυτό το οποίο καταφέρνουμε στην πράξη. Το πνεύμα εργατικότητας που αρχίζει να διακρίνεται σε τόσα πολλά μέρη και εκδηλώνεται μέσα από τόσα πολλά παραδείγματα σε τούτη την περιφέρεια: οι εργαζόμενοι στο Βινιάλες οι οποίοι εργάζονται δώδεκα και δεκατέσσερις ώρες χτίζοντας μικρο-υδροφράγματα, που τα ξεκινούν και τα τελειώνουν το ένα μετά το άλλο και το κόστος κατασκευής τους ανέρχεται στο ήμισυ του κόστους που υπολογίζαμε χωρίς τις μπριγάδες, με αποτέλεσμα ότι αν τα συγκρίνουμε με άλλα έργα αν ήταν να χρησιμοποιήσουμε έναν καπιταλιστικό όρο, αν και ο Τσε ήταν αντίθετος ακόμα και στη χρήση καπιταλιστικών όρων όταν αναλύουμε ζητήματα του σοσιαλισμού αν ήταν, λοιπόν, να χρησιμοποιήσουμε τον όρο κερδοφορία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι άνθρωποι που εργάζονται στην μπριγάδα οικοδόμησης μικρουδροφραγμάτων στο Βινιάλες είναι πάνω από 100% αποδοτικοί πάνω από 100% αποδοτικοί! [Χειροκροτήματα]

Γιατί ο Τσε ήταν ολότελα αφιερωμένος, προσηλωνόταν πραγματικά και έδινε προτεραιότητα στον υπολογισμό και στην ανάλυση των εξόδων και του κόστους, μέχρι το τελευταίο λεπτό του πέσο. Ο Τσε δεν μπορούσε να διανοηθεί την οικοδόμηση του σοσιαλισμού και τη διαχείριση της οικονομίας χωρίς την κατάλληλη οργάνωση, χωρίς αποτελεσματικούς ελέγχους και τον αυστηρό υπολογισμό του κάθε λεπτού. Ο Τσε δεν μπορούσε να διανοηθεί την ανάπτυξη χωρίς την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας. Μελέτησε ακόμα και μαθηματικά ώστε να χρησιμοποιήσει μαθηματικές εξισώσεις στον έλεγχο της οικονομίας και στην καταμέτρηση της αποδοτικότητας της οικονομίας. Ακόμα περισσότερο, ο Τσε έβλεπε ότι μια μέρα οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές θα παίξουν έναν ουσιώδη, θεμελιώδη και καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση της οικονομίας, για τον υπολογισμό της παραγωγικότητας στον σοσιαλισμό.

Διαβάστε την συνέχεια στο Γ’ Μέρος.