Ο Καμίλο Γκεβάρα Μαρτς, γεννημένος στις 20 Μαϊου 1962, είναι γιός του Τσε και της Αλέιδα. Πήρε το όνομα του από τον αδικοχαμένο κουβανό επαναστάτη Καμίλο Σιενφουέγος. Η παρακάτω συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο βελγικό περιοδικό Humo στις 16 Οκτωβρίου 1998.

Ερ: Δεν γνώρισες πραγματικά τον πατέρα σου. Ήσουν πέντε χρονών όταν πέθανε. Ίσως τον γνωρίζεις όπως όλοι μας: μέσα από βιβλία.

Κ. Γκεβάρα: Έχω μερικές αναμνήσεις, αλλά αόριστες, πράγματα γιά τα οποία δεν είμαι καν σίγουρος ότι πραγματικά συνέβησαν η τα έχω ονειρευτεί, ως φαντασία. Τον γνωρίζω μέσα από τις ιστορίες που η μητέρα μου, η οικογένεια και οι φίλοι του πατέρα μου, μου έχουν πει.

Ερ: Για όσους πιστεύουν στην ελεύθερη αγορά και τους Αμερικανούς, είναι ένας διάβολος.

Κ. Γκεβάρα: Αυτό είναι δικό τους πρόβλημα, όχι δικό μου. Είναι ένας διάβολος για την κυβέρνηση των ΗΠΑ και τις αμερικανικές πολυεθνικές εταιρείες. Όχι για το Βόρειο-αμερικανικό λαό. Είμαι πεπεισμένος ότι πολλοί Βορειοαμερικανοί θαυμάζουν και σέβονται τον Τσε, τον αγαπούν και πολεμούν την αδικία στην αμερικανική κοινωνία, υπό τη σημαία του. Στις ΗΠΑ υπάρχει ένα κίνημα που δηλώνει την αλληλεγγύη του με την Κούβα και προσπαθεί να άρει τον οικονομικό αποκλεισμό.

Ερ: Η ζωή του πατέρα σας τελείωσε επεισοδιακά. Έφυγε από την Κούβα επειδή ήρθαν οι Σοβιετικοί τους οποίους δεν εμπιστεύονταν, λένε, και είχε προβλήματα με τον Φιντέλ Κάστρο, που γινόταν ένας όλο και πιο πραγματιστής αρχηγός κράτους.

Κ. Γκεβάρα: Αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο πατέρας μου έφυγε από την Κούβα γιατί ήταν ένας αιώνιος επαναστάτης. Δεν είχε καμία απολύτως διαφωνία με τον Φιντέλ. Ο Φιντέλ και ο Τσε παρέμειναν φίλοι, αδελφοί και σύντροφοι μέχρι το τέλος. Ότι είχαν μεταξύ τους προβλήματα είναι ένα ψέμα που είχε ήδη διακινηθεί πριν από το θάνατό Τσε. Το χρονικό διάστημα που βρισκόταν στο Κονγκό, κατά τη δεκαετία του εξήντα, στις καπιταλιστικές χώρες δεν ήξεραν πού ήταν και ο δυτικός Τύπος έγραψε μερικές τρελές ιστορίες: ήταν νεκρός, βρισκόταν κλειδωμένος σε κουβανική φυλακή. Με αυτά τα ψέματα ήθελαν να βλάψουν την κουβανική επανάσταση και τον Φιντέλ Κάστρο, έναν από τους διεθνείς ηγέτες της αριστεράς και των φτωχών του κόσμου, του ογδόντα τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού μέχρι και σήμερα. Από την άλλη πλευρά προσπάθησαν να πείσουν τους ανθρώπους ότι ο επαναστάτης Γκεβάρα, αυτό το μεγάλο σύμβολο, δεν ήταν όλα αυτά, αλλά ένας άνθρωπος που έπρεπε να εγκαταλείψει την Κούβα, επειδή είχε προβλήματα με τον συνάδελφό του – τον επαναστάτη Φιντέλ Κάστρο.

Ερ: Πώς είναι η ζωή για το γιο του Τσε στην Κούβα;

Κ. Γκεβάρα: Θέλετε να μάθετε αν είμαι προνομιούχος; Τα παιδιά του «συμβόλου» έχουν ένα πλεονέκτημα: ένα συντριπτικό μέρος του λαού της Κούβας αγαπά ακόμα τον Τσε. Μου συμβαίνει συχνά να αισθάνομαι άβολα γι’ αυτό, αλλά πολλοί Κουβανοί μας αντιμετωπίζουν, τα παιδιά του El Che, πιο θερμά απ’ ότι τους άλλους. Πιστεύω ότι οι Κουβανοί μεταφέρουν την αγάπη που είχαν για τον πατέρα μου σε μένα και την οικογένειά μου. Με αυτήν την έννοια είμαστε πράγματι προνομιούχοι.

Ερ: Πώς είναι τα πράγματα στην Κούβα σήμερα; Η οικονομική κατάσταση φαίνεται να βελτιώνει σταδιακά;

Κ. Γκεβάρα: Το 1994 ήταν για μας ο «πάτος». Μετά από αυτό η κουβανική οικονομία σταδιακά άρχισε να ισχυροποιείται και πάλι, κάτι που ήταν ένα θαύμα πράγματι. Και ο Τσε δεν είχε καμία σχέση με αυτό! (Γέλια) Ή, ίσως, λίγο. Εκείνη η χρονιά έκανε μεγάλη εντύπωση σε όλους μας. Φανταστείτε: μια χώρα που είναι το θύμα ενός αυστηρού οικονομικού αποκλεισμού ξαφνικά χάνει επίσης ογδόντα τοις εκατό των εμπορικών της συναλλαγών λόγω της κατάρρευσης της Ανατολικής Ευρώπης. Ταυτόχρονα, ο αποκλεισμός είναι ακόμη σκληρός, και οι τιμές των δυτικών προϊόντων, τα οποία εμείς χρειαζόμαστε απεγνωσμένα, ακριβώς όπως οποιαδήποτε άλλη χώρα του Τρίτου Κόσμου, συνεχίζουν να αυξάνονται. Και, πάλι, καταφέραμε να έχουμε την οικονομία μας να αναπτύσσεται. Αυτό είναι το θαύμα. Ένα πολύ επικίνδυνο παράδειγμα. Το πετύχαμε αυτό χωρίς ένα σεντ από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ούτε από οποιοδήποτε άλλο διεθνές χρηματοπιστωτικό ίδρυμα απολύτως! Έχουμε δείξει ότι μπορούμε να πετύχουμε πολλά, χωρίς χρήματα, αλλά με μεγάλη πολιτική βούληση. Υποψιάζομαι ότι οι καπιταλιστές σε όλο τον κόσμο ανησυχούν ότι το παράδειγμα αυτό θα μπορούσε να ακολουθηθεί και σε άλλες χώρες. Γι ‘αυτό προσπαθούν να μας καταστρέψουν με ακόμη μεγαλύτερη αποφασιστικότητα.

Ερ: Ο ηγέτης Φιντέλ αργά ή γρήγορα θα εξαφανιστεί από τη σκηνή. Είναι 72 ετών σήμερα. Τι θα συμβεί στην συνέχεια; Στη Φλόριντα μεγάλες ομάδες εξόριστων κουβανών περιμένουν τη μέρα που θα μπορέσουν να διεκδικήσουν εκ νέου την Κούβα.

Κ. Γκεβάρα: Υπάρχουν λίγα πράγματα για τα οποία μπορεί κανείς να είναι σίγουρος σε αυτόν τον κόσμο. (Γέλια) Οι Κουβανοί στη Φλόριντα ήταν ήδη πεπεισμένοι το 1959 ότι θα επανακτήσουν την Κούβα γρήγορα. Χα! Είμαστε σαράντα χρόνια μετά πλέον, και εξακολουθούν να είναι στη Φλόριντα. Όταν η Ανατολική Ευρώπη κατέρρευσε, γνώριζαν με βεβαιότητα: θα πάρουμε πίσω την Κούβα! Εν τω μεταξύ, αυτό συνέβη πριν από εννιά χρόνια.

Για εξήντα χρόνια, από την αρχή του αιώνα μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’50, η Κούβα ήταν αποικία των ΗΠΑ. Ξέρουμε τον καπιταλισμό, τον έχουμε βιώσει στην πράξη. Μέχρι που ο Φιντέλ και μια ομάδα νεαρών ξεκίνησαν την επανάσταση. Τι νομίζετε ότι ο λαός της Κούβας πρόκειται να κάνει μετά το θάνατο του Φιντέλ; Πιστεύετε ότι ο καθένας θέλει να πάει πίσω στην περίοδο πριν από το 1959 – ότι οι άνθρωποι θα επιτρέψουν στις ΗΠΑ να ξανάρθουν και να μας διαφεντεύουν;

Ερ: Δεν θα ήταν δυνατό να καταρρεύσει το κουβανικό καθεστώς; Τα καταναλωτικά αγαθά του καπιταλισμού είναι πολύ δελεαστικά. Κάποιος μπορεί να το αντιληφθεί αυτό σήμερα στην Αβάνα.

Κ. Γκεβάρα: Στη Δύση ο καπιταλισμός σαγηνεύει πολλούς ανθρώπους, ναι. Και ίσως μερικούς ανίδεους ανθρώπους στον Τρίτο Κόσμο επίσης. . .

Ερ: Μα, ελάτε τώρα, η κουβανική νεολαία θέλει επίσης Nike και Marlboro, Coca-Cola και γουόκμαν.

Κ. Γκεβάρα: Χωρίς καμία αμφιβολία, χωρίς αμφιβολία. Αλλά αυτή δεν είναι η πλειοψηφία των νέων. Ποτέ! Ο κουβανικός λαός έχει φτάσει σε ένα επίπεδο πολιτικής και πολιτιστικής εγρήγορσης που δε μπορεί εύκολα να αγνοηθεί. Οι Κουβανοί έχουν δει τι έχει συμβεί στην Ανατολική Ευρώπη: πριν από την κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου είχαν υποσχεθεί τον ουρανό με τ’ άστρα σε αυτούς τους λαούς, αλλά τι πήραν; Τίποτα, απολύτως τίποτα, εκτός από χάος και εκμετάλλευση. Εμείς οι Κουβανοί το γνωρίζουμε αυτό, το βλέπουμε και δεν θέλουμε να συμβεί σε εμάς. Εντάξει, υπάρχουν ακόμα μερικοί άνθρωποι που θέλουν να μας ξεπουλήσουν στις ΗΠΑ. Αλλά είναι μια μειονότητα.

Ερ: Δεν θα ήταν σοφότερο να αγνοήστε εντελώς τις ΗΠΑ και να συσφίξετε τους οικονομικούς δεσμούς σας με την Ευρώπη;

Κ. Γκεβάρα: Κοιτάξτε, οι Ευρωπαίοι δεν είναι ούτε και αυτοί φιλάνθρωποι. Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές: η σχέση μας με την Ευρώπη εξαρτάται από το τι μπορούμε να κερδίσουμε ο ένας από τον άλλο. Αλλά οι ΗΠΑ ασκούν πίεση στην Ευρώπη, πολλή πίεση. Η βόρεια Ευρώπη αντιστέκεται στο νόμο Helm-Burton (νόμο των ΗΠΑ που προσπαθεί να αποτρέψει την εμπορική σχέση μη-αμερικανικών βιομηχανιών και Κούβας) και είμαστε ευτυχείς γι ‘αυτό. Όμως, αυτό συμβαίνει επειδή οι Ευρωπαίοι είναι ερωτευμένοι με την Κούβα; Όχι, ένα ζήτημα (εθνικής) κυριαρχίας. Πώς μπορεί μία χώρα να δεχθεί ότι μια άλλη χώρα απαγορεύει το εμπόριο με τον υπόλοιπο κόσμο;

Ερ: Μέχρι πρόσφατα η Κούβα ήταν ένας απομονωμένος σοσιαλιστικός «παράδεισος». Τώρα δέχεστε χιλιάδες τουρίστες και επιχειρηματίες από την Ευρώπη και τη Νότια Αμερική. Είναι θετικό αυτό;

Κ. Γκεβάρα: Η Κούβα δεν ήταν ποτέ τόσο απομονωμένη όσο νομίζετε. Είχαμε πάντα καλή επικοινωνία με την Ευρώπη. Με την Ανατολική Ευρώπη, ασφαλώς. Αλλά είμασταν ανέκαθεν ανοικτοί στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Στο παρελθόν δεν έχουμε ποτέ προωθήσει το μαζικό τουρισμό από τη Δυτική Ευρώπη γιατί δεν τον χρειαστήκαμε. Τώρα έχει γίνει η πιο σημαντική πηγή εισοδήματός για μας και ένας τρόπος για προσέλκυση ξένων επενδύσεων.

Ερ: Αλλά ο μαζικός τουρισμός έχει επίσης μιά σκιώδη πλευρά: την πορνεία.

Κ. Γκεβάρα: Για μένα έχει να κάνει περισσότερο με την κρίση των ανθρώπινων αξιών σε ολόκληρο τον κόσμο, απ’ οτι με τους τουρίστες που έρχονται στην Κούβα.

Ερ: Το πιστεύετε πραγματικά αυτό;

Κ. Γκεβάρα: Πορνεία υπάρχει και στο Βέλγιο επίσης. Το έχω δει με τα μάτια μου. Οι άνθρωποι που έχουν αρκετά χρήματα για να ζήσουν δεν εκπορνεύονται. Οι άνθρωποι που δεν έχουν χρήματα το κάνουν. Γιατί;

Ερ: Επειδή θέλουν τα χρήματα;

Κ. Γκεβάρα: Όχι! Αν δεν είχα χρήματα και πεινούσα κάθε μέρα, δεν θα εκπορνευόμουν! Πρόκειται για ένα ζήτημα αξιών. Οπότε, τι μπορούμε να κάνουμε γι ‘αυτό; Πρέπει να διώχνουμε όλους τους τουρίστες, ή μήπως πρέπει να βεβαιωθούμε ότι οι άνθρωποι όχι μόνο έχουν αρκετά χρήματα, αλλά και σεβασμό για τις θεμελιώδεις ανθρώπινες αξίες; Σε κάθε περίπτωση, εργαζόμαστε σκληρά για να καταστείλλουμε την πορνεία.

Ερ: Εργάζεστε για το Υπουργείο Αλιείας (Κούβα). Είναι περίεργο ότι έχετε τέτοιο Υπουργείο. Οι Κουβανοί δεν τρώνε σχεδόν καθόλου ψάρι.

Κ. Γκεβάρα: Αυτό είναι αλήθεια. Αλλά υπάρχει βελτίωση. Στο παρελθόν, η κατανάλωση ψαριών ήταν για τους φτωχούς. Ή τροφή για γάτες και σκύλους. Τώρα προσπαθούμε να προωθήσουμε την κατανάλωση ψαριών με συμπόσια και γιορτές.

Ερ: Ακόμα και ο Φιντέλ φαίνεται να παρεμβαίνει;

Κ. Γκεβάρα: Ναι, μια φορά έκανε μια διαφήμιση στην τηλεόραση. Υπήρχε ένα άδειο τραπέζι σε ένα άδειο δωμάτιο. Ο Φιντέλ εισήλθε και κάθισε ο ίδιος πίσω από το τραπέζι, κοίταξε την κάμερα πολύ σοβαρά, αλλά δεν είπε ούτε λέξη. Μετά από λίγο ο σερβιτόρος εισήλθε και του σερβίρισε ένα πιάτο με ψάρι. Ο Φιντέλ έφαγε το ψάρι σιωπηλός. Αυτό έγινε σε λίγα λεπτά. Όταν στο πιάτο είχαν απομείνει μόνο τα ψαροκόκκαλα, ο Φιντέλ σηκώθηκε, κοίταξε αποφασιστικά στην κάμερα, και είπε στο λαό του την ιστορική φράση: «Και τώρα, ΕΣΥ». Από τότε όλοι τρώμε ψάρια.

(Μετάφραση – Επιμέλεια: Ν. Μόττας).