Ομιλία του Νίκου Μόττα στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του Μπάμπη Ζαφειράτου «Ο Τσε της Ποίησης – Ο Ποιητής των Ποιητών», που συνέπεσε με την 58η επέτειο από τη δολοφονία του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, την 8η Οκτωβρίου 2025 στο Studio New Star Art Cinema.

Φίλες και φίλοι –

υπάρχουν βιβλία που τα διαβάζεις…
υπάρχουν όμως και βιβλία που σε κοιτούν πίσω απ’ τις σελίδες τους και σε διαβάζουν αυτά.–

Σε κοιτούν κατάματα –
και σε ρωτούν:
τι κάνεις με τη ζωή σου, με τα όνειρά σου, με την αδικία που βλέπεις γύρω σου; –

Ένα τέτοιο βιβλίο είναι «Ο Τσε της Ποίησης» του φίλου Μπάμπη Ζαφειράτου που παρουσιάζουμε σήμερα. –

Δεν είναι απλώς μια μελέτη για τον Ερνέστο Τσε Γκεβάρα·
είναι ένα ταξίδι μέσα στη φλόγα του ανθρώπου που τόλμησε να ενώσει την ποίηση με την επανάσταση. –
Ένα βιβλίο που δείχνει πως οι στίχοι μπορούν να γίνουν πράξη –
και πως η πράξη, όταν κουβαλά ψυχή, μπορεί να γίνει ποίηση. ––

Ο Ζαφειράτος μάς παρουσιάζει τον Τσε όχι όπως τον έχουμε συνηθίσει στις αφίσες και στα συνθήματα, –
αλλά όπως τον βλέπει η Ιστορία όταν σκύβει προσεκτικά: –
ως έναν άνθρωπο ευαίσθητο, οραματιστή, βαθιά στοχαστικό –
έναν ποιητή που έζησε μέσα στη φωτιά της πράξης,
κι έναν κομμουνιστή που μετουσίωσε την ιδεολογία του σε τρόπο ζωής. –

Μέσα από τις εξακόσιες δέκα σελίδες του βιβλίου,
παρακολουθούμε τον Τσε να μεταμορφώνεται από νέο φοιτητή της ιατρικής σε οικουμενικό σύμβολο –
μα πάντα με ένα σημειωματάριο στην τσέπη. –

Γιατί ο Τσε έγραφε.
Έγραφε για τον πόνο, για τη μοναξιά, για την αδικία. –
Έγραφε για να κρατήσει τη μνήμη όρθια. –
Και η γραφή του – όπως αναδεικνύει υπέροχα ο Ζαφειράτος – δεν ήταν διακοσμητική·
ήταν πολιτική πράξη. ––

Η ποίηση, για τον Τσε, δεν ήταν απόδραση από την πραγματικότητα·
ήταν όπλο για την αλλαγή της . –
Ήταν η μορφή που έπαιρνε η ταξική πάλη μέσα στην ψυχή. –
Γιατί, όταν οι λαοί στενάζουν, η ποίηση γίνεται η φωνή τους. –
Κι όταν ο κόσμος σωπαίνει, η ποίηση γίνεται κραυγή. –

Στη Ρωσία της Οχτωβριανής Επανάστασης, στην Ισπανία του εμφυλίου, στο Στάλινγκραντ, στην Κούβα, στη Χιλή, στη Μακρονήσο, στην Κύπρο, σήμερα στην Γάζα —
οι στίχοι έγιναν σύνθημα, και το τραγούδι έγινε σημαία. –

Αυτό το πνεύμα διαπερνά κάθε σελίδα του βιβλίου,
το ίδιο πνεύμα που ενέπνευσε τον Τσε να αγωνιστεί για τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό,
όχι σαν αποστεωμένη θεωρία, αλλά σαν καθημερινή πράξη αξιοπρέπειας. ––

Ο συγγραφέας δεν περιορίζεται στα ποιήματα του ίδιου του Τσε·
παρουσιάζει και τα ποιήματα που γράφτηκαν γι’ αυτόν –
από τους κορυφαίους ποιητές της Λατινικής Αμερικής:
τον Πάμπλο Νερούδα, τον Νικολάς Γκιγιέν, τον Μάριο Μπενεντέτι, τον Κορτάσαρ. –
Ποιητές που είδαν στον Τσε όχι μόνο έναν αντάρτη,
αλλά έναν ποιητή των ποιητών. –
Έναν άνθρωπο που, όπως λέει ο Ζαφειράτος,
«κατάκτησε και τις δύο τέχνες: έκανε την ποίηση επανάσταση και την επανάσταση ποίηση». ––

Κι εκεί, μέσα σ’ αυτό το μεγάλο ποτάμι της λογοτεχνικής μνήμης –
αντηχεί μια φωνή που ξεπερνά σύνορα και εποχές. –
Είναι η φωνή του Ναζίμ Χικμέτ, που μας θυμίζει:
«Οι πιο όμορφες θάλασσες, δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει». –
Και η φωνή του Γιάννη Ρίτσου, από τη Ρωμιοσύνη:
«Αυτά τα δέντρα δεν βολεύονται με λιγότερο ουρανό». –
Ποιητές που, όπως και ο Τσε, πίστεψαν ότι η ποίηση δεν είναι καταφύγιο, αλλά όρκος αγώνα. –
Κι έτσι, μέσα από το έργο του Ζαφειράτου,
η επαναστατική ποίηση δεν ανήκει πια σε μια ήπειρο·
γίνεται παγκόσμια γλώσσα της ελευθερίας. ––

Η δύναμη του βιβλίου βρίσκεται στη λεπτομέρεια – και στη σύνθεση. –
Ο Ζαφειράτος δεν καταγράφει απλώς γεγονότα· τα ερμηνεύει με το βλέμμα του δημιουργού. –
Στις σελίδες του, η Κούβα δεν είναι απλώς ένας τόπος –
είναι ένας στίχος που πάλλεται. –
Η Βολιβία δεν είναι πεδίο μάχης,
αλλά σκηνικό ενός ποιήματος που γράφεται με αίμα και όνειρα. –
Κι ο ίδιος ο Τσε – δεν είναι απλώς επαναστάτης·
είναι ένας άνθρωπος που πάλεψε να κρατήσει την ψυχή του καθαρή μέσα στη λάσπη της Ιστορίας. ––

Το βιβλίο «Ο Τσε της Ποίησης» είναι, θα έλεγα, μια πράξη αγάπης προς τον λόγο και προς τον άνθρωπο. –
Μια έκδοση που δείχνει πως ο Ζαφειράτος δεν είναι απλώς μεταφραστής ή σχολιαστής –
αλλά συνοδοιπόρος. –
Και μέσα από τη δική του ματιά, ο Τσε δεν είναι πια μακρινός μύθος·
είναι ένας φίλος που κάθεται απέναντί μας και μας ρωτά –
«Κι εσύ, ποια ποίηση γράφεις με τη ζωή σου;» ––

Γιατί στο τέλος, φίλες και φίλοι –
αυτό είναι και το βαθύτερο μήνυμα του βιβλίου: –
ότι η ποίηση είναι μορφή ευθύνης. –
Είναι η ευαισθησία που γίνεται στάση ζωής –
η συγκίνηση που γίνεται συνείδηση. –
Και μέσα σε αυτό, η επανάσταση δεν είναι πια μόνο πολιτική·
είναι υπαρξιακή. –
Είναι ο αγώνας του ανθρώπου – να μείνει άνθρωπος. ––

Κλείνοντας –
θα έλεγα πως ο Μπάμπης Ζαφειράτος, με αυτό το έργο,
δεν έγραψε απλώς ένα βιβλίο για τον Τσε·
έγραψε ένα βιβλίο με τον Τσε. –
Ένα βιβλίο που τον ανασταίνει μέσα από τις λέξεις·
που θυμίζει πως τα όνειρα, όταν έχουν ψυχή, δεν πεθαίνουν ποτέ. –

Ίσως τελικά αυτό να είναι και το πραγματικό μήνυμα του «Τσε της Ποίησης»: –
ότι η ποίηση και η επανάσταση είναι δύο μορφές της ίδιας ανάγκης –
της ανάγκης να αλλάξουμε τον κόσμο, ξεκινώντας από τον εαυτό μας. –

Σας ευχαριστώ. –