Παρακάτω παρατείθενται οι κυριότεροι σταθμοί της ζωής και δράσης του αργεντίνου επαναστάτη, από τη γέννηση του στο Ροσάριο του Μπουένος Άιρες τον Ιούνιο του 1928 μέχρι την άνανδρη δολοφονία του το 1967 στο Βαλεγκράντε της Βολιβίας.
1928: Ο Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Σέρνα γεννιέται στις 14 Ιουνίου στο Ροσάριο της Αργεντινής. Είναι το πρώτο παιδί μιάς μεσοαστικής οικογένειας. Πατέρας του ο Ερνέστο Γκεβάρα Λιντς και μητέρα του η Σέλια ντε λα Σέρνα.
1932: Η οικογένεια Γκεβάρα μετακομίζει από την πρωτεύουσα Μπουένος Άιρες στην λουτρόπολη Άλτα Γκράσια, κοντά στην Κόρδοβα. Ο μικρός Ερνέστο πάσχει από άσθμα, που θα τον ταλαιπωρεί γιά όλη του τη ζωή, κάτι που τον εμποδίζει να πηγαίνει τακτικά σχολείο μέχρι και τα εννιά του χρόνια.
1948: Εγγράφεται στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες, έχοντας αλλάξει την αρχική του απόφαση να σπουδάσει μηχανικός. Ταυτόχρονα απασχολείται σε διάφορες δουλειές, μεταξύ των οποίων και η εργασία του σε κλινική αντιμετώπισης αλλεργιών.
1950: Ο Ερνέστο κάνει ένα ταξίδι 4.500 χιλιομέτρων με μοτοποδήλατο εξερευνώντας το βορρά της χώρας του, της Αργεντινής.
1951-1952: Μαζί με τον φίλο του, Αλμπέρτο Γκρανάδο, αποφασίζει τον Οκτώβριο του ’51 να ξεκινήσουν ένα ταξίδι στη Λατινική Αμερική. Μέσο μεταφοράς η θρυλική μοτοσυκλέτα του Αλμπέρτο, γνωστη ως «Ποδερόσα ΙΙ». Ο Γκρανάδο, 30 ετών βιοχημικός με ειδίκευση στη λεπρολογία, γνώρισε τον Ερνέστο μέσω των μικρότερων αδελφών του με τους οποίους ο Γκεβάρα ήταν σχολικός φίλος. Οι περιπέτειες που οι Ερνέστο και Αλμπέρτο έζησαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού έχουν καταγραφεί στο βιβλίο «Ημερολόγια Μοτοσυκλέτας».
1953: Αποφοιτώντας από την Ιατρική Σχολή, ο Ερνέστο ξεκινά άλλο ένα ταξίδι στην Λατινική Αμερική με στάσεις στη Βολιβία, το Περού, τον Παναμά, τον Ισημερινό, την Κόστα Ρίκα και τη Γουατεμάλα όπου και γνωρίζει τον Νίκο Λόπεζ, έναν νεαρό κουβανό. Στη Βολιβία γίνεται μάρτυρας λαϊκής επανάστασης. Τα απομνημονεύματα από αυτό το ταξίδι περιλαμβάνονται στο σύγραμμα με τίτλο «Ξανά στο δρόμο» (Otra Vez).
1954: Η ανατροπή της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης του Γιάκομπο Άρμπενς στη Γουατεμάλα, έπειτα από παρέμβαση των ΗΠΑ, έχει ως αποτέλεσμα τη ριζοσπαστικοποίηση των πολιτικών απόψεων του Γκεβάρα. Αναχωρεί γιά την Πόλη του Μεξικού όπου έρχεται σε επαφή με πυρήνες εξόριστων κουβανών επαναστατών. Εκεί παντρεύεται την, περουβιανής καταγωγής, Ίλντα Γκαντέα με την οποία αποκτά μιά κόρη, τη Χιλντίτα. Στις 21 του Σεπτέμβρη φτάνει στην Πόλη του Μεξικού και λίγο αργότερα βρίσκει δουλειά σαν γιατρός σε νοσοκομείο της πρωτεύουσας.
1955: Συναντά τον κουβανό εξόριστο Νίκο Λόπες, τον οποίο είχε γνωρίσει στη Γουατεμάλα και έρχεται σε επαφή με κουβανούς επαναστάτες που ζουν στην πόλη. Γνωρίζει το Φιντέλ Κάστρο, έπειτα από πρόταση του Ραούλ Κάστρο, και προσχωρεί στην ομάδα των εξόριστων κουβανών που αποσκοπούν στην ανατροπή της δικτατορίας του Φουλχένσιο Μπατίστα. Γίνεται γνωστός στην ομάδα των κουβανών ανταρτών ως «Τσε» (ή ως ο «γιατρός»).
1956: Στις 24 Ιούνη η μεξικάνικη αστυνομία συλλαμβάνει μια ομάδα 28 μελών της μελλοντικής επαναστατικής εκστρατείας στην Κούβα – μεταξύ αυτών και ο γιατρός Γκεβάρα. Ο Τσε κρατείται στις μεξικανικές φυλακές, ενώ αρχές και τύπος τον κατηγορούν ως «κομμουνιστή». Στις 25 Νοέμβρη – και αφού έχουν αποφυλακιστεί οι επαναστάτες – ογδοντα δύο άντρες επιβιβάζονται στο πλοιάριο «Γκράνμα» στο λιμάνι του Τουξπάν με προορισμό την Κούβα. Στις 2 Δεκέμβρη το «Γκράνμα» φτάνει στις ακτές τις Κούβας έπειτα από επτά δύσκολες ημέρες στα φουσκωμένα νερά του κόλπου του Μεξικού. Τρείς μέρες αργότερα, στις 5 Δεκέμβρη οι αντάρτες δέχονται αιφνιδιαστική επίθεση απ’ τον στρατό του Μπατίστα στο Αλέγκρια ντελ Πίο, ο Τσε τραυματίζεται αλλά συνεχίζει την πορεία προς την Σιέρρα Μαέστρα.
1957: Τον Ιούλη ο αντάρτικος στρατός οργανώνει την δεύτερη φάλαγγα. Ο Τσε επιλέγεται επικεφαλής της και προβιβάζεται σε διοικητή. Διατηρεί ωστόσο την αρχική του ιδιότητα ως γιατρού, προσφέροντας τις γνώσεις και υπηρεσίες του σε στρατιώτες και χωρικούς.
1958: Στις 31 Αυγούστου, όντας επικεφαλής φάλαγγας, ο Τσε ξεκινά από τη Σιέρρα Μαέστρα και παιρνώντας από την επαρχία Λας Βίγιας εισέρχεται στην κεντρική Κούβα. Στις 16 Οκτώβρη η φάλαγγα του Τσε φτάνει στα βουνά Εσκαμπράι και έρχεται σε επικοινωνία με άλλες αντάρτικες ομάδες που βρίσκονταν εκεί. Στις 28 Δεκέμβρη η φάλαγγα του Γκεβάρα ξεκινά τη μάχη στη Σάντα Κλάρα, μια από τις σημαντικότερες μάχες για την έκβαση της Επανάστασης.
1959: Γενάρης. Ο Μπατίστα εγκαταλείπει την Κούβα, οι επαναστατικές δυνάμεις μπαίνουν στην Αβάνα. Η φάλαγγα του Τσε καταλαμβάνει το φρούριο Λα Καμπάνια. Το Φεβρουάριο ανακηρύσσεται κουβανός πολίτης ως αναγνώριση της προσφοράς του στην απελευθέρωση του νησιού απ’ τη δικτατορία του Μπατίστα. Παντρεύεται την Αλέιδα Μαρτς με την οποία αποκτάει τέσσερα παιδιά, ενώ τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς διορίζεται από τον Κάστρο επικεφαλής του Τμήματος Βιομηχανίας του Ιδρύματος Αγροτικής Μεταρρύθμισης και ένα μήνα μετά γίνεται πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας της Κούβας. Ως μιά συμβολική κίνηση περιφρόνησης απέναντι στο χρήμα, υπογράφει τα νέα χαρτονομίσματα με το ψευδώνυμο του, ως «Τσε».
1960: Εκπροσωπώντας την επαναστατική κουβανική κυβέρνηση, πραγματοποιεί εκτεταμένο ταξίδι στην Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ), στην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, στην Τσεχοσλοβακία, στην Κίνα και τη Βόρειο Κορέα. Υπογράφει γιά λογαριασμό της Αβάνας σημαντικές εμπορικές συμφωνίες με τις σοσιαλιστικές κυβερνήσεις των χωρών αυτών.
1961: Διορίζεται επικεφαλής του νεοσυσταθέντος Υπουργείου Βιομηχανίας στην Κούβα. Τον Αύγουστο ηγείται της κουβανικής αντιπροσωπείας στην συνδιάσκεψη του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών στην Πούντα ντελ Έστε της Ουρουγουάης, όπου και καταγγέλει από του βήματος την πρωτοβουλία «Συμμαχία γιά την Πρόοδο» του τότε προέδρου των ΗΠΑ Τζων Κέννεντι.
1962: Ο Τσε επισκέπτεται γιά δεύτερη φορά την Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) ως επικεφαλής του Εθνικού Διευθυντηρίου της επαναστατικής κυβέρνησης της Κούβας.
1963: Ταξιδεύει στην – ανεξάρτητη πλέον απ’ τη Γαλλία – Αλγερία που βρίσκεται υπό την καινούργια διακυβέρνηση του Αχμέντ Μπεν Μπελά.
1964: Εκφωνεί ομιλία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το Δεκέμβριο στη Νέα Υόρκη. Κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στην αμερικανική μεγαλούπολη, ο Τσε γίνεται στόχος ομάδων κουβανών αυτοεξόριστων και αντι-κομμουνιστών. Ένας μικρού μήκους πύραυλος από μπαζούκας εκτοξεύεται εναντίον του κτιριακού συγκροτήματος των Ηνωμένων Εθνών από την περιοχή Κουίνς της Νέας Υόρκης χωρίς να υπάρξουν θύματα, ενώ η αστυνομία της πόλης συλλαμβάνει λίγα μόλις μέτρα μακριά από την είσοδο του κτιρίου του ΟΗΕ την κουβανο-αμερικανίδα Μόλυ Γκονζάλες στης οποίας την κατοχή βρίσκεται ένα μαχαίρι. Η Γκονζάλες παραδέχθηκε πως πρόθεση της ήταν να χτυπησει θανάσιμα τον Τσε.
1965: Ο Τσε βρίσκεται στο Κονγκό της Αφρικής, ηγούμενος αποστολής με σκοπό την υποστήριξη του απελευθερωτικού κινήματος του Πατρίς Λουμούμπα. Την ίδια χρονιά, στην Αβάνα ο Φιντέλ Κάστρο διαβάζει σε δημόσια συγκέντρωση το αποχαιρετιστήριο γράμμα του Γκεβάρα προς την Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας. Στα τέλη του έτους, τον Δεκέμβρη, ο Τσε επιστρέφει στην Κούβα κάτω από απόλυτη μυστικότητα με σκοπό να προετοιμαστεί γιά τη νέα αποστολή στη Βολιβία.
1966: Μεταμφιεσμένος και με ψευδή στοιχεία διαβατηρίου ο Τσε καταφθάνει στη Βολιβία προκειμένου να υποστηρίξει την εκεί προσπάθεια γιά ανατροπή του αμερικανοκίνητου καθεστώτος.
1967: Σημαδιακή χρονιά. Τον Απρίλιο δημοσιεύεται το «Μήνυμα προς την Τρικοντινεντάλ» που περιλαμβάνει την περίφημη έκκληση του Τσε γιά δημιουργία «δύο, τριών, πολλών Βιετνάμ». Η επιχείρηση των αντάρτικων ομάδων υπό την καθοδήγηση του Γκεβάρα στη Βολιβία αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα και στις 8 Οκτωβρίου οι δεκαεφτά αντάρτες που έχουν απομείνει πιάνονται σε ενέδρα του βολιβιανού στρατού. Ο Τσε τραυματίζεται σοβαρά και πιάνεται αιχμάλωτος. Την επόμενη μέρα δολοφονείται άνανδρα από βολιβιανό στρατιώτη στο χωριό Λα Ιγκέρα, έπειτα από εντολές της τοπικής κυβέρνησης και των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Θάβεται σε ανώνυμο ομαδικό τάφο μαζί με άλλους έξι αντάρτες στην περιοχή Βαλεγκράντε.
30 χρόνια μετά …
1997: Έρευνες κουβανών και άλλων λατινοαμερικάνων επιστημόνων καταλήγουν στην ανακάλυψη του ομαδικού τάφου που περιλαμβάνει τα λείψανα του Τσε. Αφού πιστοποιείται η ταυτότητα της σορού, μεταφέρεται στην Κούβα και τοποθετείται σε ειδικό μνημείο στην πόλη Σάντα Κλάρα.
Επιμέλεια: Ν.Μόττας.
Ελληνικό Αρχείο Τσε Γκεβάρα © Guevaristas 