ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΚΟΥΒΑΝΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΦΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ 60 ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΟΥΒΑΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ.
Θεσσαλονίκη 1 Δεκέμβρη 2019.
Φίλες και φίλοι,
κάποιος που παρακολουθεί την σημερινή εκδήλωση, ενδεχομένως να αναρωτηθεί: Τι σημασία έχει σήμερα, το 2019, ένα γεγονός που συνέβη πριν από 60 χρόνια σε μια μακρινή χώρα, στην άλλη άκρη του κόσμου; Γιατί η Κουβανική Επανάσταση συνεχίζει να μαγνητίζει το ενδιαφέρον ανθρώπων όλων των ηλικιών;
Η απάντηση, επιτρέψτε μου να πω, είναι απλή: Η Επανάσταση της Κούβας εκφράζει μια βαθύτατη ιστορική αλήθεια. Ότι ενας λαός, όσο μικρός κι’ αν είναι, όσο δυνατούς αντιπάλους κι’ αν έχει, μπορεί αν πραγματικά το θελήσει, να σηκώσει κεφάλι, να επαναστατήσει, να ανατρέψει την εις βάρος του τάξη πραγμάτων και να γίνει ο ίδιος αφέντης στον τόπο του. Όπως άλλωστε έγραφε ο εθνικός ποιητής της Κούβας, ο Χοσέ Μαρτί: «Τα δικαιώματα σου δεν τα ζητιανεύεις, αλλά τα κατακτάς!».
Η Κουβανική Επανάσταση του 1959 αποτέλεσε εναν εξαιρετικά σημαντικό κρίκο στην μακρά αλυσίδα των αγώνων του κουβανικού λαού για λευτεριά και αποδέσμευση από τα δεσμά της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού. Άλλωστε, από το 1868 που ο κουβανικός λαός αποφάσισε να πάρει τα όπλα απέναντι στους ισπανούς αποικιοκράτες, μέχρι την Επανάσταση του 1959, η σύγχρονη ιστορία της Κούβας είναι καρπός της ακατάπαυστης ταξικής πάλης ανάμεσα σε εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους, ανάμεσα σε αποικιοκράτες-ιμπεριαλιστές και σκλάβους, ανάμεσα σε μεγαλοτσιφλικάδες και φτωχούς αγρότες, ανάμεσα σε μεγάλα μονοπώλια και εργαζόμενους, καπιταλιστές και εργάτες.
Η Επάνασταση του 1959 δεν ήταν ενα αυθόρμητο ξέσπασμα ενάντια στη δικτατορία του Μπατίστα. Υπήρξε – για να δανειστούμε τα λόγια του δικού μας ποιητή Κώστα Βάρναλη – «τέκνο της ανάγκης και ώριμο τέκνο της οργής». Πριν το θρίαμβο της Επανάστασης, ο κουβανικός λαός πέρασε ήττες, έχυσε το αίμα του στα πεδία των μαχών ενάντια σε ξένους και ντόπιους δυνάστες, θυσίασε στον αγώνα κάποιους απ’ τους πιο γενναίους επαναστάτες του, αλλά παρ’ όλα αυτά, δεν σταμάτησε, δεν εγκατέλειψε την πάλη.
Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του ηγέτη της Επανάστασης, του αλησμόνητου Κομαντάντε Φιντέλ Κάστρο που έλεγε: «Ξεκίνησα την επανάσταση με 82 άνδρες. Αν έπρεπε να το ξανακάνω, θα το έκανα και με 10 και 15, έχοντας απόλυτη πίστη. Δεν έχει σημασία πόσο μικρός είσαι. Αν έχεις πίστη στο στόχο σου και σχέδιο δράσης θα πετύχεις».
Και, πράγματι, το Γενάρη του 1959 οι αντάρτικες ομάδες των λεγόμενων «μπαρμπούδος» – των γενειοφόρων επαναστατών- έμπαιναν θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα Αβάνα, γκρεμίζοντας το λαομίσητο καθεστώς του δικτάτορα Φουλχένσιο Μπατίστα. Η μεγάλη αυτή νίκη ήταν το επιστέγασμα ενός τριετούς δύσκολου και αμφίρροπου πολέμου που οι αντάρτικες δυνάμεις έδωσαν σε όλη την κουβανική επικράτεια – από τις βουνοκορφές της Σιέρρα Μαέστρα και το Σαντιάγο, μέχρι την πόλη της Σάντα Κλάρα και την Αβάνα.
Η Επανάσταση της Κούβας αποτέλεσε κοσμοϊστορικό γεγονός στην Ιστορία του 20ου αιώνα, καθώς σηματοδότησε την πρώτη σοσιαλιστική επανάσταση στην αμερικάνικη ήπειρο και ευρύτερα στο δυτικό ημισφαίριο.
Ο θρίαμβος των κουβανών επαναστατών πριν από 60 χρόνια – όπως άλλωστε και η προηγηθείσα Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση το 1917 στη Ρωσία- αποτελεί πηγή πλούσιων συμπερασμάτων, από τα οποία αξίζει και πρέπει να διδαχτούμε.
Ένα πρώτο και βασικό συμπέρασμα είναι πως το εκμεταλλευτικό καπιταλιστικό σύστημα, η καθεστηκυία τάξη πραγμάτων δεν είναι ανίκητη. Μπορεί να ανατραπεί. Επιβεβαιώθηκε η ζωτικότητα του μαρξισμού-λενινισμού, της επαναστατικής πάλης και του προλεταριακού διεθνισμού απέναντι στην ηττοπάθεια και την υποταγή στον αρνητικό συσχετισμό δύναμης.
Ενα δεύτερο – εξίσου σημαντικό- συμπέρασμα είναι ότι η ανατροπή αυτή του καπιταλισμού δε μπορεί, σε καμία περίπτωση, να έρθει με «ειρηνικά μέσα», δηλαδή με αυταπάτες περί «μεταρρύθμισης του καπιταλιστικού συστήματος» και «κοινοβουλευτικού δρόμου προς το σοσιαλισμό».
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Χιλής του Σαλβαδόρ Αλιέντε, όπου το εγχείρημα του «ειρηνικού περάσματος στον σοσιαλισμό» με την κυβέρνηση της επονομαζόμενης «Λαϊκής Ενότητας» στην οποία συμμετείχε το ΚΚ Χιλής, τσακίστηκε από το πραξικόπημα των ΗΠΑ και του Πινοσέτ το 1973. Το αναφέρουμε αυτό για να τονιστεί ότι, στο έδαφος της καπιταλιστικής οικονομίας, καμία κυβέρνηση, όσο καλές προθέσεις κι αν έχει, όσο ριζοσπαστική, αριστερή κι’ αν είναι, δε μπορεί να οδηγήσει σε πραγματική ανατροπή υπέρ των λαϊκών συμφερόντων.
Η Κουβανική Επανάσταση ήρθε να επιβεβαιώσει τα λόγια του Μαρξ, ο οποίος έγραφε στο «Κεφάλαιο», πως «η βία είναι η μαμή κάθε παλαιάς κοινωνίας που κυοφορεί μέσα της μια καινούργια».
Αποδείχθηκε ότι ο ένοπλος λαός, που έχει συνειδητοποιήσει για ποιόν σκοπό αγωνίζεται, είναι σε θέση να τσακίσει τυρράνους, δικτάτορες και ιμπεριαλιστές. Όπως σημείωνε σε ενα από τα γραπτά του ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα «διδάξαμε την έλλειψη φόβου για τον εχθρό και την καταδυνάστευση. Διδάξαμε ότι τα όπλα στα χέρια του λαού αποτελούν ανώτερη δύναμη από μισθοφορικούς στρατούς». Και πράγματι, φίλες και φίλοι, η πανωλεθρία των μισθοφόρων της CIA το 1961 στον Κόλπο των Χοίρων αποτελεί, αν μη τι άλλο, χειροπιαστή απόδειξη ότι καμία ιμπεριαλιστική δύναμη, όσο πανίσχυρη κι’ αν είναι, δε μπορεί να καθυποτάξει εναν επαναστατημένο λαό που είναι αποφασισμένος να ζήσει ελεύθερος από τα εκμεταλλευτικά δεσμά.
Η Κουβανική Επανάσταση επιβεβαίωσε αυτό που είχε αναδείξει η Οκτωβριανή Επανάσταση. Ότι δηλαδή είναι εφικτή η οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε μια χώρα, χωρίς την αναμονή για την παγκόσμια επανάσταση. Αποδείχθηκε ότι η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να νικήσει σε οποιαδήποτε χώρα έχουν διαμορφωθεί οι αναγκαίες υλικές προϋποθέσεις για τον σοσιαλισμό. Στην περίπτωση της Κούβας, η πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης δεν ξεκίνησε αμέσως, με το θρίαμβο της Επανάστασης. Ήταν δυο χρόνια μετά την επικράτηση της επανάστασης, το Μάη του 1961, όταν ο Φιντέλ Κάστρο ανακήρυξε τον σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επαναστατικής κυβέρνησης. Σας διαβάζω τα λόγια του:
«Λοιπόν, ναι! Το καθεστώς μας είναι σοσιαλιστικό! – έλεγε ο Φιντέλ- Θέλουμε ενα Σύνταγμα που να μην είναι αστικό. Θέλουμε ενα Σύντυαγμα που να ανταποκρίνεται σε ενα καινούργιο κοινωνικό σύστημα, όπου να μην υπάρχει εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Αυτό το καινούργιο σύστημα λέγεται σοσιαλισμός».
Η Κουβανική Επανάσταση απέδειξε και κάτι άλλο, εξαιρετικά σημαντικό. Απέδειξε τις τεράστιες δυνατότητες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, οι οποίες συνοψίζονται σε μια σειρά σπουδαίες κοινωνικές κατακτήσεις, πρωτόγνωρες για τους εργαζόμενους των χωρών της Αμερικανικής ηπείρου. Να σημειώσουμε εδώ πως πρόκειται για κοινωνικές κατακτήσεις που έλαβαν χώρα εν μέσω πολύ μεγάλων δυσκολιών και εμποδίων, ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης, απειλών και τρομοκρατίας, στο πλαίσιο του οικονομικού και εμπορικού αποκλεισμού που επέβαλε η κυβέρνηση των ΗΠΑ το 1962 και το οποίο, σχεδόν 60 χρόνια μετά, συνεχίζει να υφίσταται.
Η Κουβανική Επανάσταση παρέλαβε μια χώρα, κυριολεκτικά αποικία των ΗΠΑ. Επί δικτατορίας Μπατίστα στην Κούβα κυριαρχούσαν μια χούφτα αμερικάνικα μονοπώλια και οι ντόπιοι συνεργάτες της, παράσιτα, γκάνγκστερς, μαφιόζοι, που λυμαίνονταν τον πλούτο της χώρας. Το δε επίπεδο παραγωγικών δυνάμεων ήταν πολύ χαμηλό.
Με την καθοριστική οικονομική συμβολή της Σοβιετικής Ένωσης και άλλων σοσιαλιστικών κρατών, η επαναστατική κυβέρνηση του Κάστρο κατάφερε να αλλάξει σταδιακά το πρόσωπο της Κούβας, δημιουργώντας ενα κράτος με υψηλού επιπέδου, προσβάσιμες στο σύνολο του λαού, δημόσιες υπηρεσίες Υγείας, Παιδείας, Πρόνοιας, Αθλητισμού και Πολιτισμού.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι το πρώτο μέτρο που πήρε η επαναστατική κυβέρνηση ήταν ο νόμος για την αγροτική μεταρρύθμιση. Επρόκειτο ουσιαστικά για ευρείας κλίμακας αναδιανομή γης προς όφελος των ακτημόνων και των φτωχών αγροτών οι οποίοι προηγουμένως αναγκάζονταν να δουλεύουν στα χωράφια μεγαλοτσιφλικάδων για ενα κομμάτι ψωμί. Σκεφτείτε ότι πριν την Επανάσταση, μόλις το 1,5% των ιδιοκτητών γης κατείχε το 46% των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Με το νόμο περί αγροτικής μεταρρύθμισης κατασχέθηκαν 1.942 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης που ανήκαν σε μεγάλες εταιρείες αμερικανικών συμφερόντων και περίπου 100 χιλιάδες αγροτικές οικογένειες έλαβαν τίτλους ιδιοκτησίας γης.
Οι σπουδαίες κατακτήσεις της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην Κούβα ενοχλούν τους πάσης φύσης απολογητές του καπιταλισμού. Το βλέπουμε αυτό στις συκοφαντικές επιθέσεις που κατά διαστήματα εξαπολύουν ενάντια στην Κουβανική Επανάσταση. Τους «πονάει», βλέπετε, ότι εδώ και 60 χρόνια, ο κουβανικός λαός όχι μόνο δεν έσκυψε το κεφάλι στους ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ, όχι μόνο δεν λύγισε υπό το βάρος του οικονομικού αποκλεισμού, αλλά κατάφερε να προοδεύσει και να μια σειρά τομείς της κοινωνικής ζωής.
Ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα:
Πριν την Επανάσταση του 1959, το 40% του πληθυσμού δε γνώριζε γραφή και ανάγνωση, ήταν βυθισμένο στον αναλφαβητισμό. Η «Εκστρατεία ενάντια στον αναλφαβητισμό» που ξεκίνησε μετά την Επανάσταση και διήρκεσε 12 μήνες αύξησε ραγδαία το ποσοστό μόρφωσης στο 96%. Πάνω από 700 χιλιάδες άνθρωποι έμαθαν γραφή και ανάγνωση.
Σήμερα, σύμφωνα με στοιχεία της UNESCO, η Κούβα διατηρεί ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά αναλφαβητισμού παγκοσμίως, ενώ σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας διαθέτει το καλύτερο Εκπαιδευτικό Σύστημα στη Λατινική Αμερική.
Για το 2018, η Κουβανική κυβέρνηση διέθεσε το 24% του ετήσιου κρατικού προϋπολογισμού για την Παιδεία. Το αντίστοιχο ποσοστό στις ΗΠΑ είναι μόλις 6%.
Αντίστοιχα, το Κουβανικό εθνικό σύστημα υγείας – δωρεάν και προσβάσιμο για το σύνολο του λαού- έχει χαρακτηριστεί από την UNESCO ως «παράδειγμα προς μίμηση». Η μικρή Κούβα πρωτοπορεί παγκοσμίως στην αντιμετώπιση ασθενειών που σχετίζονται με τον καρκίνο, έχει το χαμηλότερο ποσοστό βρεφική θνησιμότητας σε όλη την αμερικάνικη ήπειρο και ενα από τα χαμηλότερα παγκοσμίως. Έχει δική της παραγωγή φαρμάκων, δαπανά το 27% του ετήσιου προϋπολογισμού για τη βελτίωση του συστήματος υγείας, διαθέτει το μεγαλύτερο αριθμό γιατρών σε αναλογία με τον πληθυσμό της από κάθε άλλη χώρα στον κόσμο.
Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι η Κούβα εξάγει ιατρικό προσωπικό στο εξωτερικό, στέλνοντας γιατρούς σε λαούς που το έχουν ανάγκη ώστε να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους αφιλοκερδώς. Την στιγμή που οι ΗΠΑ και η ΕΕ «εξάγουν» ιμπεριαλιστικούς πολέμους, σκορπώντας το θάνατο και την καταστροφή, η μικρή σοσιαλιστική Κούβα αναδεικνύεται παγκόσμια πρωταθλήτρια στη διεθνιστική αλληλεγγύη.
Οι κοινωνικές κατακτήσεις, ασφαλώς, δεν σταματούν εδώ. Στους τομείς της κοινωνικής ασφάλισης, του πολιτισμού, του αθλητισμού η Κουβανική Επανάσταση έχει να επιδείξει σπουδαία επιτεύγματα.
Φίλες και φίλοι,
οι συκοφάντες της Επανάστασης κάνουν συχνά λόγο για δήθεν «έλλειψη δημοκρατίας» και «δικτατορία στην Κούβα». Πρόκειται για ψέμα πρώτου μεγέθους.
Στην Κούβα γίνονται εκλογές, ο λαός συμμετέχει ενεργά σε όλο το φάσμα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, και μάλιστα με διαδικασίες δημοκρατικότερες από αυτές της καθ’ ημάς αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Οι μορφές λαϊκής εξουσίας στην Κούβα ξεκινούν από κάθε γειτονιά (από τα τοπικά «Λαϊκά Συμβούλια») και φτάνουν ως την Εθνοσυνέλευση, με το λαό να έχει λόγο για κάθε ζήτημα που τον αφορά.
Στην πρόσφατη διαδικασία για την έγκριση του νέου Συντάγματος, ο κουβανικός λαός συμμετείχε μαζικά σε δημόσια διαβούλευση που διήρκεσε 4 μήνες. Μέσα σε αυτό το διάστημα έγιναν σε όλη την επικράτεια, σε πόλεις, γειτονιές και χώρου δουλειάς, 133.000 διαβουλεύσεις, με την συμμετοχή 9 εκατομμυρίων κουβανών και κατατέθηκαν 783.000 προτάσεις για τη βελτίωση του Συντάγματος. Να λοιπόν, τι σημαίνει δημοκρατία, φίλες και φίλοι: Να συμμετέχει ενεργά ο λαός και να καθορίζει ο ίδιος τις τύχες του.
60 χρόνια μετά την Επανάσταση η σοσιαλιστική Κούβα συνεχίζει να στέκεται όρθια, ξεπερνώντας μεγάλες αντιξοότητες, ιμπεριαλιστικές επιθέσεις, ασφυκτικό οικονομικό και εμπορικό αποκλεισμό, χιλιάδες αντεπαναστατικές και τρομοκρατικές ενέργειες.
Η εργατική τάξη και ο λαός της Κούβας, υπό την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος, κατάφεραν να μείνουν όρθιοι ακόμη και στα χρόνια των αντεπαναστατικών ανατροπών στις αρχές της δεκαετίας του 90, χάνοντας τον πιο πολύτιμο σύμμαχο τους, την Σοβιετική Ένωση.
Παρά τις δυσανάλογα μεγάλες αντιξοότητες, όταν η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο υποστέλλονταν στη Μόσχα και οι ύαινες του ιμπεριαλισμού πανηγύριζαν το «τέλος της ιστορίας», κάπου αλλού, σε μια γωνιά της Καραϊβικής, συνέχιζε να ανεμίζει η σημαία της σοσιαλιστικής επανάστασης.
Σήμερα, η στήριξη και αλληλεγγύη απέναντι στον κουβανικό λαό δεν αφορά μονάχα τους κομμουνιστές, μόνο όσους εμπνέονται και παλεύουν για την σοσιαλιστική και κοινωνική επάνασταση. Αφορά τους εργαζόμενους σε κάθε γωνιά του κόσμου. Αφορά όλους όσους συνειδητοποιούν το προφανές: Ότι δηλαδή είναι ιστορική αναγκαιότητα να ενταθεί η πάλη ενάντια στο σάπιο καπιταλιστικό σύστημα που γεννά κρίσεις, φτώχεια, πολέμους, δυστυχία και προσφυγιά.
Την ιστορία, άλλωστε, τη γράφουν με τους αγώνες τους οι λαοί, οι καταπιεσμένοι αυτού του κόσμου.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, ο κουβανικός λαός έχει ανάγκη την στήριξη και την αλληλεγγύη μας, ώστε να συνεχίσει, παρά τα εμπόδια και τις δυσκολίες, προς την κατεύθυνση του σοσιαλιστικού δρόμου ανάπτυξης, με σκοπό την κομμουνιστική κοινωνία και την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.
Hasta la victoria, siempre – Μέχρι τη νίκη, για πάντα!
Ελληνικό Αρχείο Τσε Γκεβάρα © Guevaristas 